بازارساز خودکار(AMM)

بازارساز خودکار AMM همان طور که از نامش پیداست (بازارساز+خودکار) AMM، یک الگوریتم ریاضی است که برای معاملات بی‌واسطه در صرافی‌های غیرمتمرکز، بازار ایجاد می‌کند.

بازارساز خودکار یا AMM در اصل نوعی ربات هوشمند هست که به شما ارزش دو دارایی رو بر اساس یه فرمول نشون میده. سیستم بازارساز خودکار AMM جایگزین شیوه معاملات سنتی صرافی هاست. این روش با حذف دفاتر سفارشی سنتی و جایگزیتی قراردادهای هوشمند بلاک چین برای هر معامله ای نقدینگی لازم رو فراهم می کنه و بر همین اساس نیز با توجه به عرضه و تقاضا قیمت ارز دیجیتال رو مشخص می کنه. همچنین بازارساز خوکار با ایجاد یه استخر نقدینگی از جفت های معاملاتی به وجود میاد و شرایطی رو فراهم می کنه تا افراد بدون نیاز به ثبت سفارش معاملات خودشون رو انجام بدن.نحوه معاملات در صرافی های متمرکز و غیرمتمرکز متفاوت هست. صرافی های غیرمتمرکز برای انجام معاملات در پلتفرم خودشون از سیستمی به اسم بازارساز خودکار AMM استفاده می کنند. بازارساز خودکار AMM ها سازوکارهای معاملاتی هستن که نیاز به صرافی های متمرکز و روش های بازارسازی اون ها رو کنار می زنن.

از زمان ظهور تکنولوژی بیت کوین و فناوری بلاک چین، پروژه های بسیار کاربردی و جذابی در این حوزه به وجود اومد که یکی از اون ها بازارساز خودکار یا به اختصار AMM هست. بازارساز خودکار بخشی از اکوسیستم مالی غیرمتمرکز محسوب میشه که دیدگاه تازه ای رو به سرمایه گذاران و معامله گران میده. بازارسازان خودکار به جای ارائه بازار سنتی خریداران و فروشنده ها امکان دادوستد دارایی های دیجیتال رو به روشی بدون مجوز و خودکار با استفاده از استخرهای نقدینگی میدن. بازارساز خودکار همان طور که از نامش پیداست (بازارساز+خودکار)، یک الگوریتم ریاضی است که برای معاملات بی‌واسطه در صرافی‌های غیرمتمرکز، بازار ایجاد می‌کند. در اینجا منظور از بازار، شرایطی است که باید مهیا شود تا یک معامله انجام گیرد. این الگوریتم به‌صورت خودکار و با استفاده از مکانیسم عرضه و تقاضا، قیمت دارایی‌ها را تعیین کرده و به کاربران اجازه می‌دهد بدون ثبت سفارش خریدوفروش، و حتی بدون نیاز به طرف مقابل معامله (فروشنده یا خریدار) معاملات خود را انجام دهند.

برای اینکه بتوانید عملکرد بازارسازهای خودکار را بهتر درک کنید، بار دیگر یادآوری می‌کنیم که عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز به سازمان خاصی وابسته نیست. این پلتفرم‌ها در حقیقت قراردادهای هوشمندی هستند که بر روی بلاک چین ثبت و اجرا می‌شوند. بنابراین باید پروتکل مشخصی برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها، تأمین نقدینگی و تعدیل آن داشته باشند. این وظیفه برعهده بازارساز خودکار است.

اگر نحوه انجام معاملات در نسل‌های اولیه صرافی‌های غیرمتمرکز (مانند بیت شیرز و بایننس دکس) را شخص به شخص یا همتا به همتا (Peer-to-peer) بدانیم، معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر بازارساز، به‌صورت شخص به قرارداد (Peer-to-contract) انجام می‌شود. زیرا کاربران می‌توانند با اتصال کیف پول شخصی خود به پلتفرم صرافی (با حفظ اختیار کامل بر دارایی‌هایشان)، مستقیماً دارایی مورد نظرخود را از یک قرارداد هوشمند بخرند یا به آن بفروشند.

بازارساز خودکار AMM مانند یک ربات است که وظیفه دارد در هر لحظه، قیمت یک ارز را در برابر ارز مقابل آن محاسبه کرده و به شما پیشنهاد دهد. به‌بیان دیگر، وقتی می‌خواهید یک ارز دیجیتال را در ازای ارز دیجیتال دیگری بخرید یا بفروشید، مقدار معادل آن را برای شما تعیین می‌کند. فرمول بازارسازهای خودکار صرافی‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است. برخی از آنها مانند یونی سواپ (Uniswap) و پنکیک سواپ (Pancakeswap) برای این کار از فرمول‌های ساده‌ای استفاده می‌کنند، در حالی که برخی دیگر مانند کرو (Curve) و بَلِنسر (Balancer) فرمول‌های پیچیده‌تری دارند.

ویژگی های بازارساز خودکار AMM چیست؟

بازارساز خودکار AMM ابزاری هست که برای تامین نقدینگی در امور مالی غیرمتمرکز استفاده میشه. بازارساز خودکار AMMها امکان تجارت خودکار دارایی های دیجیتال رو فراهم می کنند. بازارسازهای خودکار این کار رو با استفاده از استخرهای نقدینگی به عنوان جایگزینی برای بازارهای سنتی خریدار و فروشنده انجام میدن. این ابزار ویژگی های زیادی داره که باعث میشه تا محبوبیت زیادی به دست بیاره. به همین منظور ما سعی می کنیم در این بخش از مقاله به بررسی ویژگی های بازارساز خودکار بپردازیم.

• یکی از ویژگی های بازارساز خودکار AMM ، نقدینگی بالای این پروتکل هاست. قبل از ظهور بازارسازهای خودکار خیلی از صرافی های غیرمتمرکز با مشکلات نقدینگی روبرو بودن. ولی با راه اندازی پروتکل بازارسازی خودکار در این صرافی این مشکل برطرف شد و نقدینگی رو به میزان قابل توجهی در صرافی های غیرمتمرکز بالا برد.

• یکی دیگه از ویژگی های بازارساز خودکار، مشارکت آسون در این پروتکل هاست. صرافی های غیرمتمرکز برخلاف صرافی های متمرکز روند احراز هویت و ثبت نام پیچیده رو ندارن و برای تبدیل به تامین کننده نقدینگی و شرکت در استخرهای نقدینگی لزومی بر طی کردن مراحل قانونی یه صرافی نیست.

• یکی دیگه از ویژگی های بازارساز خودکار AMM ، دسترسی اسون به استخرهاست. استخرهای نقدینگی کارمزد ندارن و هر شخصی می تونه یه استخر نقدینگی برای خودش به وجود بیاره که این موضوع به توسعه دهنده های ارز دیجیتال کمک زیادی می کنه.

کاربردهای بازارساز خودکار AMM چیست؟

بازارساز خودکار AMM یکی از محبوب ترین پروتکل های دیفای هست که همیشه گزینه ای برای معامله در اختیار کاربران قرار میده. این نوع فرایند کاملا سیستم سنتی خرید و فروش رو نقض می کنه و سیستمی غیرمتمرکزتر رو ارائه میده. به این شکل که شما برای تجارت با بازارساز خودکار AMM نیاز به تریدر از طرف دیگه ندارین و فقط با قراردادهای هوشمند در ارتباط هستین. توجه داشته باشین که بازارساز خودکار AMM ها کاربردهای زیادی دارن. • ایجاد فرصت برای کاربران بازار یکی از کاربردهای بازارساز خودکار AMM، ایجاد فرصت برای کاربران بازار ارزهای دیجیتال هست. صرافی ها و استخرهای نقدینگی ارتباط مستقیمی با همدیگه دارن. همچنین برای پشتیبانی یه صرافی از معاملات با حجم بالا، نیاز به نقدینگی زیاد استخرهای لیکوییدی هست. به همین دلیل استخرهای نقدینگی فرصتی برای همه افراد از سراسر جهان به وجود میارن تا از راه تامین کنندگی نقدینگی این استخرها به کسب درآمد و در عین حال مشارکت در پروتکل بپردازه. در نتیجه میشه گفت بازارسازهای خودکار حتی به کاربران عادی هم فرصتی برای انجام دادن کار بزرگ داده و به ایجاد مشارکت بین افراد مختلف می پردازه که همین موضوع باعث میشه تا محبوبیت زیادی به دست بیاره.

• ایجاد نقدینگی بالا یکی دیگه از کاربردهای بازارساز خودکار AMM، ایجاد نقدینگی بالا هست. اگه شما بخواهین در حالت عادی یه معامله نرمال با صرافی های متمرکز داشته باشین، این نوع صرافی ها دارای محدودیت بوده و میشه گفت از نقدینگی کمی برخوردار هستن. در صورتی که صرافی های غیرمتمرکز به واسطه بازارسازهای خودکار حجم بزرگی از نقدینگی رو تولید می کنند. چون در این نوع تجارت نقدینگی توسط هر فرد معمولی که تمایل به این کار رو داشته باشه تامین میشه.

جمع بندی و نتیجه:

اطلاعاتی در مورد بازارساز خودکار یا بازارساز خودکار AMM به شما ارائه کنیم و به بررسی ویژگی های بازارساز خودکار AMM بپردازیم و کاربردهای بازارساز خودکار AMM رو مورد بررسی قرار بدیم تا اطلاعاتی در این زمینه داشته باشین. همونطور که گفتیم، بازارساز خودکار AMM نوعی صرافی غیرمتمرکز هست و برای قیمت گذاری روی دارایی ها از فرمول های ریاضی استفاده می کنه. در این روش برعکس استفاده از دفتر سفارش که در صرافی های سنتی و متمرکز انجام میشه، رمز ارزها بر اساس الگوریتم های ریاضی قیمت گذاری میشن.

بازارساز خودکار AMM یکی از مهم‌ترین دستاوردهای امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) است. اگرچه بازارسازهای خودکار AMM در مقایسه با صرافی‌های دارای دفتر سفارشات محدودیت‌های خاص خود را دارند و اگرچه کار با آنها به‌ راحتی صرافی‌های سنتی نیست، اما نوآوری آن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال بسیار ارزشمند است.

نباید فراموش کنیم که بازارسازهای خودکار هنوز در مراحل ابتدایی توسعه خود هستند. انواعی از این بازارسازها مانند یونی سواپ، سوشی سواپ و پنکیک سواپ (PancakeSwap) که ما امروزه می‌شناسیم و استفاده می‌کنیم، معمولاً رابط کاربری زیبا و کاربرپسندی دارند، اما هنوز هم از نظر قابلیت محدود هستند.

این صرافی‌ها هم مانند هر نوآوری دیگری به زمان احتیاج دارند تا همه قابلیت‌های خود را به نمایش بگذارند و به حداکثر پتانسیل خود دست یابند. در آینده‌ای نه‌چندان دور و با پیشرفت هرچه بیشتر این فناوری، بازارسازهای خودکار طوری طراحی خواهند شد که علاوه بر کاربرپسندبودن، کارمزد کمتر و در نهایت نقدینگی بیشتری را برای کاربران دیفای به ارمغان بیاورند.

استخر نقدینگی چیست؟

در بازارساز خودکار AMM نیازی به وجود دو طرف برای معامله نیست و تنها وجود یک فروشنده یا یک خریدار برای انجام معامله کافی است؛ اما هنوز نیازمند آن هستیم که کسی این بازار را ایجاد کند. مثلاً وقتی که می‌خواهید اتر خود را در ازای توکن دای (DAI) بفروشید، قرارداد هوشمندی که طرف معامله شماست باید به اندازه کافی دای داشته باشد تا به کیف پول شما واریز کند. اینجاست که پای تأمین‌کنندگان نقدینگی به میان می‌آید. نقدینگی بازارسازهای خودکار، از سوی کاربرانی ارائه می‌شود که اصطلاحاً «تأمین‌کننده نقدینگی» (Liquidity Provider یا به‌اختصار LP) نامیده می‌شوند.

هر کاربری می‌تواند به میزان دلخواه خود، در تأمین نقدینگی استخر‌ها مشارکت داشته باشد. صرافی‌های مبتنی بر بازارساز، به‌منظور تشویق به تأمین نقدینگی بیشتر، همه یا بخشی از کارمزد مبادلات صرافی را به تأمین‌کنندگان نقدینگی اختصاص می‌دهند. فرایند کلی تأمین نقدینگی در استخر‌های بازارساز خودکار به این صورت است: افرادی که قصد سپرده‌گذاری دارایی‌های خود را دارند، با توجه به نرخ سود استخر‌های گوناگون، استخر موردنظر خود را برای تأمین نقدینگی انتخاب می‌کنند. تأمین‌کنندگان نقدینگی، کیف پول خود را به قرارداد هوشمند استخر موردنظر متصل می‌کنند. به این ترتیب، به قرارداد هوشمند اجازه می‌دهند به مقدار تعیین‌شده از توکن‌ها دسترسی داشته باشد و از آن برای انجام مبادلات سایر کاربران استفاده کند. سپس مبلغ موردنظر برای تأمین نقدینگی را تعیین کرده و از هریک از جفت توکن موجود در استخر، به میزان یکسان تأمین نقدینگی می‌کنند. به‌عنوان مثال اگر بخواهید در استخر ETH/DAI مبلغ ۱ اتر را تأمین نقدینگی کنید، باید معادل ۱ اتر، از توکن‌های DAI هم سپرده‌گذاری کنید. میزان و نحوه توزیع سود حاصل از کارمزد‌ها در میان تأمین‌کنندگان نقدینگی، بسته به مدل اقتصادی طراحی شده برای هر پروتکل متفاوت است.

همۀ داستان بازارسازهای خودکار AMM و استخرهای نقدینگی این نیست. یکی از خطرات بالقوه برای تأمین‌کنندگان نقدینگی در بازارسازهای خودکار AMM ، زیان غیردائمی (impermanent loss) است.