معامله فیوچرز چیست؟

می توان به قطعیت گفت که تقریبا همه مردم در طول زندگی خودشان به صورت مداوم و یا به صورت مقطعی خرید و فروش و یا به اصلاح معامله را تجربه کرده اند و از شکل کلی و یا از جزئیات قواعد آن اطلاع دارند.

این مسئله از یک نکته سرچشمه می گیرد و آن نکته حاکی از این است که خرید و فروش به نوعی از بدیهیاتی ست که به یک قسمت از زندگی مدرن تبدیل شده است. باید گفت که خرید و فروش و یا معاملات در طول تاریخ بشر کمک حال عموم مردم بوده و هدف از به وجود آمدن آن را می توان سعی بر ایجاد آسایش آن ها بر پایه تبادل امن بین آن ها در نظر گرفت. به روز شدن لحظه ای این پدیده در طول زمان باعث شده که با سبک زندگی مردم منطبق مانده تا از کارایی آن کاسته نشود. زیرا که با پیشرفت بشر این قواعد معاملاتی مسلما بیش از پیش حائز اهمیت بوده و از حساسیت بیشتری برخوردار شده است. ایجاد بازارها و بسترهای گوناگون در زمینه های مختلف و وجود نوسانات بیشتر در طول بازه های زمانی کوتاه تر را می توان از عواملی نام برد که حساسیت این موضوع را دو چندان کرده است. وجود نوسانات در بازارهای مختلف یکی از مهم ترین چالش هایی ست که نیازمند ارائه یک و یا چند راه حل بوده معاملات فیوچرز که به آنها معاملات آتی یا Trading Futures نیز گفته می­ شود، یک قرارداد یا توافق نامۀ قانونی است که در زمان امضای قرارداد، معامله گران قیمتی توافقی برای خرید یا فروش یک کالا، یا مقدار مشخصی از یک محصولِ تولیدی و یا یک آیتم مالی را تعیین می­کنند. در واقع این قیمت را با بهای معینی برای تاریخ مشخصی در آینده یا قبل از تاریخ مشخص شده در آینده، برآورد می­کنند.

کالا یا ابزاری که طبق قراردادهای آتی تحویل می­شود، لازم است از لحاظ کیفیت و کمیت مشمول استاندارد بوده و زمان، قیمت و مکان داد و ستد آن نیز از پیش مشخص شده باشد. زمانی که به تاریخ مورد نظر قید شده در قرارداد برسید، معامله بر پایه قیمتی که در قرارداد توافق شده، انجام می‌گردد.

امکاناتی که در معاملات آینده تعبیه شده به افراد امکان می­دهد ریسک مربوط به مشاغل اصلی خود را کاهش دهند. شما می­توانید با معاملات فیوچرز در مورد خرید یا فروش قراردادهای سهام، در برابر تغییر نرخ بهره از سرمایه خود محافظت کنید. شما می­توانید با خرید یا فروش یک قرارداد ارزی، در برابر واریانس مبادله ارز که بر میزان پس انداز حساب مالی شما تأثیر می­گذارد، از معامله خود در برابر خطر احتمالی، محافظت نمایید. در بازارهای مالی اصولا معاملات به دو صورت شکل می گیرد: لحظه ای (spot) و آتی (futures)

همانطور که اشاره کردیم خرید و فروش و انجام معاملات دیگر به سادگی گذشته نیست و پیچیدگی های مختص به خود را پیدا کرده است. به عنوان مثال یکی از این چالش ها را می توان به این صورت توصیف کرد که فرض کنیم یک شخص می خواهد به اجرای یک پروژه ی بزرگ اقدام کند. اصولا به ثمر نشستن یک پروژه بزرگ ممکن است مدت زمان زیادی را صرف کند. در این مدت زمان امکان این وجود دارد که مثلا مصالح مورد نیاز شخص دچار نوسان شده و قیمت آن ها افزایش پیدا کند. در این صورت این فرد باید در تمام برآورد های پیشین خود تجدید نظر کرده و متحمل ضرر شود. زیرا که باید درصد بیشتری هزینه را بابت همان جنس پرداخت کند. حال هر چه وضعیت اقتصادی محل موردنظر شکننده تر و دارای نوسانات قیمتی بیشتری باشد، احتمال بروز این مشکل افزایش پیدا می کند. حال برای حل این مشکل راه حلی که در نظر گرفته شده به این صورت است که شما به عنوان خریدار با یک فروشنده به یک توافق دست پیدا می کنید که در عوض یک قیمت مشخص و در یک تاریخ مشخص در آینده، فروشنده کالای مورد نظر را در اختیار شما بگذارد. نکته مهم این است که اگر تا سررسید تاریخ این قرارداد قیمت آن کالا تغییر کند، فروشنده نمی تواند این تغییر را در قرارداد اعمال کند و باید آن کالا را با همان قیمت توافق شده در گذشته به شما بفروشد. حال ممکن است که قیمت اجناس موردنظر در طول این مدت ثابت بماند و یا حتی کاهش پیدا کند. در صورت کاهش پیدا کردن ارزش کالا نیز شما به عنوان خریدار باید همان قیمت گذشته را پرداخت کرده و هزینه بیشتری را نسبت به گذشته پرداخت کنید. این نوع از قرارداد که خریدار و فروشنده به یکدیگر برای انجام یک تبادل در آینده به توافق می رسند، معاملات فیوچرز و یا معاملات آتی می گویند. همانطور که توضیح دادیم شما چه خریدار باشید و چه فروشنده، ممکن است در سررسید تاریخ قرارداد متحمل سود و یا ضرر شوید ولی هدف از عقد چنین قراردادی را می توان اینگونه توضیح داد که شما می توانید پس از انعقاد قرارداد بدون نگرانی از نوسان هایی که ممکن است در آینده اتفاق بیافتد، برای محتوای قرارداد برنامه ریزی کرده و روی برآوردهای مالی خودتان حساب کنید و آن را نهایی بدانید. در ادامه این مقاله به طور دقیق تر هدف های قرارداد فیوچرز را بررسی می کنیم. در اینجا باید ذکر کنیم که این نوع از قرارداد صرفا محدود به خرید و فروش یک کالا و جنس نبوده و امکان این وجود دارد که در زمینه های مختلف دیگر نیز این قرارداد منعقد شود که در ادامه بیشتر آن ها را بررسی می کنیم. در اینجا سعی می کنیم مواردی را که می توانند بستری برای ایجاد این نوع از معاملات باشند ذکر کنیم. اولین مورد همانطور که اشاره کردیم معامله یک کالا می باشد. حال این کالا می تواند مصالح ساختمانی همانند سیمان و تیرآهن باشد و یا اینکه می تواند یک کالای پتروشیمی مثل گاز طبیعی و یا روغن موتور را پوشش دهد. مورد دومی که معاملات فیوچرز در آن اتفاق می افتد، بازار سهام است. به این معنی که خریدار و فروشنده یک معامله آتی برای میزان مشخصی از سهام در تاریخی مشخص و یک قیمت از پیش تعیین شده انجام می دهند. زمینه ی بعدی که می تواند بستر این نوع از معاملات باشد، بازار ارز است. هر نوع ارز و اعتبار اعم از واحدهای پولی مثل دلار و یورو و یا ارزهای مجازی همانند بیت کوین و اتریوم. فلزهای گرانبها نیز از این قائده مستثنی نبوده و اجناسی همچون پلاتینیوم و طلا نیز می توانند محتوای این مدل از قرارداد باشند. مثال آخری هم که می توانیم ذکر کنیم انواع اوراق قرضه و یا سهام های دولتی ست. پس باید در نظر بگیریم که معاملات فیوچرز تقریبا محدودیتی در این زمینه نداشته و شما می توانید با خیال راحت از این امکان استفاده کنید.

ویژگی‌های معاملات فیوچرز کدامند؟

قراردادهای آتی به طور معمول در بازارهای معاملات مالی، ویژگی‌های خاص خود را دارند که آنها را از دیگر معاملات متمایز می­کند، تعدادی از این خصوصیات در زیر آمده است:

مدیریت خطر یا ریسک: معاملات فیوچرز می‌توانند به عنوان حفاظی در مقابل ریسک‌های احتمالی معاملات استفاده ­شوند. این نوع معامله برای برخی از معامله گران از جمله کشاورزان مطلوب است، آنها محصولات خود را پیش فروش می­کنند، برای آنکه اطمینان خاطر حاصل کنند که پس از برداشت محصول از ریسک پایین آمدن قیمت در امان هستند. این نوع معامله همان قرارداد آتی است که ریسک بالا در پایین رفتن قیمت را از بین می­برد.

استفاده از اهرم: اهرم یا Leverage، قابلیتی است که در قراردادهای آتی کاربرد دارد. برای نمونه فرض کنید یک معامله‌گر با اهرم 1:2، می‌تواند تا دو برابر اعتبار خود سهام یا اوراق قرضه را با قرارداد آتی خریداری نماید. پس در اینصورت تا دو برابر نیز سود خواهد کرد ولی توجه داشته باشید در محاسبات اشتباه، ضرر او نیز دو برابر خواهد شد. استفاده از پوزیشن فروش: در قراردادهای آتی امکان به کارگیری از پوزیشن شورت یا Short، برای معامله فروش یا Sell وجود دارد. در حالتی که یک معامله‌گر پیش بینی کند که کالایی با نزول قیمت مواجه است و یا به عبارتی ارزش یک دارایی رو به کاهش خواهد رفت، او قادر خواهد بود با استفاده از پوزیشن فروشِ قرارداد آتی، سود مطلوبی را کسب نماید.

جذب کردن نقدینگی: استفاده از معاملات فیوچرز می‌تواند راه‌ حلی برای جذب کردن نقدینگی به حساب آید. معاملات آتی می­تواند سرمایه‌های سرگردانِ معامله‌گران را در بازارهای مالی از جمله بازار بورس و بازار ارز به کار گیرد.

دارایی های گوناگون: در برخی شرایط امکان دارد که معامله واقعی بعضی از کالاها برای معامله گران سخت باشد. به طور نمونه در نظر بگیرید که یک فرد معامله‌گر در نظر دارد که ده ماشین سنگین را خریداری کند، در این صورت تحویل این محصول عظیم به صورت فیزیکی و فروش دوباره آن به شخص دیگری کاری عبث به نظر می­آید. در چنین موقعیتی بهترین کار استفاده از معاملات آینده خواهد بود.

مشخص کردن قیمت: در برخی از بازارهای مالی که انجام معامله در آنها به صورت واقعی و فیزیکی سخت است، قیمت یا بهای موضوع معامله با عقد قراردادهای آتی مشخص می‌شود.

هدف از انجام معاملات فیوچرز

به طور کلی می توانیم هدف از انجام این نوع از معاملات را به دو دسته تقسیم کنیم. در ابتدا به یکی از هدف های معاملات فیوچرز اشاره کردیم که می توانیم نام آن را پوشش ریسک و یا همان Hedgers ذکر کنیم. دسته ی دیگر را نیز می توانیم سفته بازی و یا Speculators خطاب کنیم. همانطور که در ابتدای این مبحث توضیح دادیم پوشش ریسک به این مهم اشاره دارد که طرفین قرارداد با نهایی کردن این قرارداد سعی می کنند که از هر نوع نوسانی که ممکن است در آینده اتفاق بیافتد خود را ایمن کرده و تا حد ممکن از هر نوع ریسکی دوری کنند. ولی در دسته دیگر هدف از انعقاد این قرارداد کسب سود از همین نوسان هایی ست که ممکن است در آینده اتفاق بیافتد و در اصل شخص نیازی به دارایی موردنظر ندارد. این مدل از معاملات فیوچرز بیشتر توسط تحلیل گرانی شکل می گیرد که با پیش بینی که از تغییر قیمت یک دارایی در آینده دارند، سعی می کنند که از این نوسان به سود دست پیدا کنند. حال می تواند این شخص فروشنده باشد و این امکان نیز وجود دارد که خریدار قرارداد باشد. برای مثال فرض کنیم شخصی پنج هزار عدد سهام یک کمپانی را در اختیار دارد که در حال حاضر قیمت هر سهم ده هزار تومان است. بنابر تحلیل این شخص ارزش این سهم در شش ماه آینده افت پیدا کرده و به شش هزار تومان می رسد. اگر این تحلیل به واقعیت تبدیل شود این شخص با فروش این سهام ها با قیمت حال حاضر در یک قرارداد فیوچرز می تواند در تاریخ مورد نظر به سود دست پیدا کرده و در انتهای قرارداد بتواند سهام بیشتری را در اختیار بگیرد. مسلما به عنوان خریدار نیز این امکان وجود دارد که شما بتوانید با تحلیل صحیح و انجام معاملات فیوچرز به سود دست پیدا کنید. البته واضح است که سفته بازی ریسک قابل توجهی داشته که شما می تواند در صورت اشتباه متحمل ضرر قابل توجهی شوید.

تفاوت های معاملات فیوچرز و معاملات آپشن

در ابتدا برای درک بهتر این مسئله یک توضیح مختصر راجع به معاملات آپشن می دهیم. به طور کلی می توانیم این نوع معاملات را به دو دسته تقسیم کنیم که می توانیم نام آن ها را اختیار خرید و اختیار فروش بگذاریم. همانطور که از نام این دو تا حدی مشخص است، در مدل اول شما اختیار خرید یک دارایی و در مدل دوم اختیار فروش آن را دارید. در این نوع از قرارداد نیز یک تاریخ انقضا در نظر گرفته شده و علاوه بر آن یک قیمت هدف نیز ذکر می شود. شما مجاز هستید که در مدت زمان اعتبار این قرارداد بعد از رسیدن ارزش آن دارایی به قیمت هدف اقدام به خرید و یا فروش آن کنید. ولی فرق اساسی آن با معاملات فیوچرز در این است که شما بر خلاف معاملات فیوچرز “اجباری” برای به سرانجام رساندن این قرارداد ندارید و می توانید با پرداخت صرفا پاداش و یا اصطلاحا premium از اجرای قرارداد سر باز بزنید و خود را معاف کنید. در طرف دیگر در معاملات فیوچرز خریدار و فروشنده موظف هستند که به صورت قطعی در تاریخ ذکر شده به تعهدات خود عمل کنند. در نهایت برای درک بهتر از معاملات آپشن یک مثال میزنیم. می توانیم در نظر بگیریم که طرفین یکی از این قرارداده توافق می کنند که یکی از آن ها در صورت این که مثلا ارزش یک سهام مشخص به بیست هزار تومان برسد آن را خریداری کند. فرض کنیم که قیمت حال حاضر این سهم در حال حاضر شانزده هزار تومان است. اگر قیمت این سهم به یک باره در طول اعتبار قرارداد به بیست و پنج هزار تومان برسد شما به عنوان خریدار در هر سهم پنج هزار تومان سود کردید. حال اگر قیمت سهم در طول مدت اعتبار قرارداد به قیمت هدف نرسد، قرارداد باطل شده و خریدار باید پاداش قیمت و یا premium را پرداخت کند. در قرارداد اختیار فروش نیز همین قاعده حاکم است. این نوع از معاملات به دو دسته آپشن آمریکایی و آپشن اروپایی تقسیم شده

مفهوم معاملات فیوچرز در بازار ارز دیجیتال چیست؟

تا به حال دیدیم که قراردادهای آتی بیشتر در حوزه کالاهای فیزیکی بکار گرفته می­شوند. البته در حال حاضر معاملات آتی پای خود را به دنیای ارز دیجیتال باز کرده است.

به طور نمونه معاملات آینده بیت کوین، نمونه ای از قراردادهای آتی است که در آن معامله گران قادرند حتی بدون آنکه بیت کوینی در دست داشته باشند، مستند بر پیش‌بینی خود از قیمت آینده این ارز، برای خرید یا فروش آن اقدام می­کنند. در حقیقت بستن قراردادهای آتی بیت کوین با تکیه بر معاملات پر خطر مالی که به آن سفته‌بازی یا Speculation گفته می­شود، انجام پذیر خواهد بود اگر فرض کنیم قیمت جاری هر بیت کوین 8000 دلار باشد و خریدار پیش‌بینی رشد قیمت بیت کوین در ماه‌های پیش رو را داشته باشد. او تصمیم می­گیرد یک قرارداد آتی برای خرید 5 بیت کوین و با قیمت 40000 دلار را امضا ‌کند به شرط آنکه سه ماه بعد آنها را دریافت کند. او در تاریخ بستن قرارداد، بهای پنج بیت کوین را پرداخت می­نماید ولی در تاریخ نهایی قرارداد، بیت کوین‌های خریداری شده خود را دریافت می‌کند.

بدیهی است که اگر پیش بینی خریدار درست باشد و به طور مثال قیمت بیت کوین به 9000 دلار برسد، در سه ماه آینده او 5000 دلار سود خواهد کرد.

آنچه مسلم است، اینکه قیمت مندرج در معاملات فیوچرز یک قیمت توافقی است، بنابراین فروشنده هم با توجه پیش‌بینی خود از بازار این معامله را قبول می­کند. فروشنده در این قرارداد، می‌تواند در صورتی این قرارداد را امضا کند که اطمینان داشته باشد که قیمت در آینده یا ثابت باقی می­ماند و یا کاهش می­یابد.

از آن گذشته ویژگی دیگری به نام وام گرفتن در معاملات فیوچرز می­توان تعریف کرد. به این ترتیب که اگر معامله گر پیش بینی روند پایین رفتن قیمت یک دارایی را داشته باشد، می‌تواند میزان مشخصی را از صرافی یا کارگزار وام بگیرد و در بهای فعلی آن بفروشد. پس از آن وقتی روند قیمت، مطابق با پیش‎بینی معامله گر نزولی شده و کم می­شود، آن دارایی را در قیمت کم ‌تر، خریده و وام خود به صرافی پس دهد. در این معامله او به میزان اختلاف بهای خرید و فروش خود، سود کرده است. معاملات فیوچرز که در بازار معاملات مالی به آنها معاملات آتی یا Trading Futures می­گویند. قرارداد یا موافقت نامۀ قانونی است که برای معامله گران این حق را ایجاد می­کند که در زمان امضای قرارداد، برای خرید یا فروش یک کالا، مقدار مشخصی از یک محصولِ تولیدی یا آیتم مالی را، با قیمتی توافقی قبول کنند. معامله گران باید در تاریخ مشخصی در آینده یا قبل از آن معامله خود را تسویه نمایند.

از ویژگی های معاملات آینده به آیتم هایی از جمله مدیریت خطر یا ریسک، به کاربردن اهرم برای بالا بردن توان سوددهی معاملات، جذب نقدینگی و پوزیشن های فروش می­توان اشاره کرد.

از آنجا که معاملات بیت کوین در تعدادی از کشورها با محدودیت های قانونی همراه است، معامله گران می‌توانند با استفاده از معاملات آتی بدون درگیری با موانع قانونی موجود، در بازار معاملات ارز وارد گردند.

تفاوت معاملات اسپات و فیوچرز

بازارهای اسپات (Spot) و فیوچرز، علی رغم تفاوت‌های زیاد، دو اکوسیستم ضروری برای دارایی‌های مالی هستند که هرکدام رضایت بخشی از معامله‌گران این بازارها را جلب می‌کنند. در این بخش با تفاوت‌های مهم این دو بازار آشنا می‌شویم.

در بازار Spot معامله‌گران خود دارایی را می‌خرند و می‌فروشند و خود ارز همان لحظه در اختیار آنها قرار می‌گیرد. اما در بازارهای آتی معاملات مشتقه را می‌خرند که هم‌ارزش دارایی است، اما خود دارایی نیست. در معاملات Spot کسی با ریزش قیمت سود کسب نمی‌کند؛ اما در بازار فیوچرز از هر حرکت بازار می‌توان سود به دست آورد. معاملات SPOT بیشتر مناسب سرمایه‌گذاران میان‌مدت و بلندمدت است که حرکت‌های بزرگ قیمت را هدف قرار داده‌اند؛ اما در معاملات فیوچرز حتی از نوسانات کوچک قیمت هم می‌توان کسب سود کرد. در معاملات اسپات خبری از اهرم نیست. اما در معاملات فیوچرز حتی با اهرم‌های پایین می‌توان سود معامله را چند برابر کرد.

روش انجام معاملات فیوچرز

مارجین اولیه قرارداد درصدی از ارزش کل قرارداد است که خود بروکر تعیین می‌کند و باید بپردازید. فرض کنیم کارگزار انتخابی یکی از صرافی‌های ارز دیجیتال و دارایی انتخابی ارز بیت کوین است. وارد بخش معاملات فیوچرز می‌شوید، ارز بیتکوین را انتخاب می‌کنید، اهرم معامله را تعیین می‌کنید و مشخص می‌کنید که معامله از نوع کراس (Cross) یا ایزوله (Isolate) باشد. پس از تعیین حد ضرر (Stop Loss) و حد سود (Take Profit)، آماده بازکردن معامله Short یا Long خواهید بود.

معاملات فیوچرز در بخش Stop برای آنکه معامله شروع شود، لازم است قیمتی را به‌عنوان محل فعال‌شدن پوزیشن معرفی کنید. Stop Price معمولا حوالی حمایت‌ها و مقاومت‌های مهم نمودار قیمت دارایی ثبت می‌شود. کافی است قیمتی که می‌خواهید معامله را باز کنید را در بخش Price وارد کنید. البته می‌توانید با پرداخت کارمزد کمی بیشتر، انتخاب قیمت ورود را بر عهده مارکت Market بگذارید تا بهترین قیمت باز و بسته شدن را با توجه به نوع معامله انتخاب کند. در آخر هم حجم و اهرم معامله را انتخاب کنید.

معاملات فیوچرز در بخش limit در معاملات لیمیت هم باید ابتدا قیمت فعال‌شدن معامله انتخاب شود. اینجا هم می‌توانید انتخاب قیمت را بر عهده مارکت بگذارید و با پرداخت کارمزد بیشتر، این مسئولیت را واگذار کنید. در بخش Amount باید مقدار دارایی مورد معامله را به صورت رقمی یا درصدی از کوین انتخابی وارد کنید. Leverage اهرم معاملات را تعیین می‌کند. همان عددی که سود معامله در آن ضرب و به حساب کاربری شما در صرافی واریز می‌شود.

آخرین مرحله تعیین حد ضرر و حد سود معامله است. معامله‌گر به کارگزار می‌گوید در صورت نزدیک شدن قیمت به اعداد استاپ لاس و تیک پروفیت، معامله را ببندد و مبلغ را به حساب او برگرداند. آتی فرصتی برای شرط‌بندی در بازارهای مالی هستند. معامله‌گر جهت پیشرفت قیمت را حدس می‌زند و روی این حدس، سرمایه‌گذاری می‌کند. وقتی پای اهرم به میان است، اگر قیمت دارایی به همان سمت حرکت کند، معامله با سود زیاد و اگر در جهت مخالف حرکت کند، با ضرر فراوان بسته می‌شود.

خاطرتان باشد معاملات فیوچرز تاریخ انقضا دارند. این یعنی اگر حد ضرر و حد سود را جای خوبی انتخاب نمی‌کنید، باید چهارچشمی مراقب بستن معامله باشید.