ارز دیجیتال دای چیست؟

رمز ارز DAI یک توکن ERC-20 روی بلاک چین اتریوم است که ارزشی ثابت معادل یک دلار آمریکا دارد. دای یک استیبل کوین کاربردی است که به خاطر تثبیت قیمت با دلار، نوسانات قیمت را کاهش داده و امکان ارائه بسیاری از خدمات امور مالی غیر

غیر متمرکز یا دیفای (DeFi) از جمله وام‌دهی، وام گیری و معامله‌گری را فراهم می‎‌کند. قیمت ارز دیجیتال دای به کمک یک قراردادهای هوشمند به نام میکردائو، همواره در یک محدوده ثابت حفظ می‌شود. به همین خاطر به عنوان یک استیبل کوین تراست‌لس و غیر متمرکز شناخته می‌شود که می‌تواند جایگزین مناسبی برای ارزهای فیات از جمله دلار باشد.

استیبل کوین DAI و کل پروتکل پشتیبان آن در اکوسیستم میکردائو (MakerDAO) طراحی شده است. میکرو دائو یکی از پروژه‌های اتریوم است که شفافیت بی‌نظیر و کیفیت اقتصادی و فنی را در کنار هم ارائه می‌کند. اکوسیستم میکردائو قابلیت‌هایی دارد که امکان ساخت استیبل کوین بدون پشتوانه ارزهای فیات را فراهم می‎‌کند. ضمناً فرایندهای تثبیت قیمت در این اکوسیستم کاملاً غیر متمرکز است.

سازندگان این استیبل کوین به روش‌های مختلف که در ادامه توضیح خواهیم داد، قیمت ارز دیجیتال دای را ثابت نگه می‌دارند. همین رویکرد باعث شده پروژه DAI به همراه قرارداد هوشمند میکرودائو به یکی از مهمترین استیبل کوین های موجود تبدیل شوند.

تاریخچه استیبل کوین دای

ریشه‌های ارز دیجیتال DAI به ساخت اکوسیستم MakerDAO در سال 2014 باز می‌گردد. ارز دیجیتال دای در واقع محصول اکوسیستم میکردائو است که توسط رون کریستنسن (Rune Christensen) تأسیس شده است. از آن زمان، هدف این پروژه ساخت یک سازمان خودکار غیر متمرکز یا دائو (DAO) برای ایجاد و پشتیبانی از یک ارز باثبات در بستر اتریوم بود. این ایده‌ای کاملاً جدید در بازار کریپتوکارنسی محسوب می‌شد و چیزی شبیه به آن هرگز ساخته نشده بود. به همین خاطر توسعه‌دهندگان زمان کافی برای طراحی پروپوزال صرف کردند تا میکرودائو را بدون مشکل راه‌اندازی کنند.

تلاش‌های توسعه‌دهندگان شرکت Maker در دسامبر 2017 (آذر 1396) جواب داد و اولین نسخه ارز دیجیتال دای (با نام فعلی سای SAI) ساخته و راه‌اندازی شد. رمز ارز SAI در واقع ارز دای تک وثیقه‌ای بود چون برای تولید آن فقط باید از ارز ETH به عنوان وثیقه استفاده می‌‎شد. نسخه بعدی استیبل کوین دای در نوامبر 2019 (آبان 1398) ارائه شد و با نام دای چند وثیقه‌ای (Multi-Collateral) نیز شناخته شد چون امکان استفاده از چندین نوع دارایی کریپتو برای ساخت توکن DAI را فراهم می‌کرد. اولین دارایی رمزنگاری شده بعد از اتریوم که در سیستم چند وثیقه‌ای دای پذیرفته شد، توکن بت (BAT) بود.

کنترل این ارز دیجیتال به جای ارزهای فیات سپرده در یک حساب بانکی، توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شد. علاوه بر این، تصمیم‌گیری درباره تمام متغیرهای آن توسط یک سازمان دائو صورت می‌گیرد که دارندگان توکن های میکر (MKR) نیز می‌توانند در آن عضو شوند. این قرارداد هوشمند و سازمان دائو در واقع همان اکوسیستم میکردائو است که قبلاً به آن اشاره کردیم.

پیداش رمز ارز DAI رونق زیادی در اکوسیستم دیفای ایجاد کرد که فقط چند ماه از تولدش می‌گذشت. همین ثابت می‌کرد DeFi به فناوری بسیار بزرگی تبدیل خواهد شد. از آن زمان، دای یکی از جذاب‌ترین پروژه‌های استیبل کوین دنیای ارزهای دیجیتال بوده است. شفافیت، مقبولیت گسترده و انعطاف‌پذیری عملکرد آن توانسته استیبل کوین دای را به یک مدل توسعه در حوزه کریپتوکارنسی تبدیل کند. شروع دای با ایجاد میکر دائو در سال ۲۰۱۴ بود. از آن زمان به بعد هدف این پروژه ایجاد یک دائو به منظور داشتن یک ارز با ارزش ثابت در اتریوم بوده است. این یک ایده کاملاً جدید بود و تا آن زمان مشابه آن در دنیای ارزهای دیجیتال وجود نداشت؛ به همین دلیل توسعه دهندگان آن زمان کافی را صرف طراحی یک پیشنهاد شفاف در مورد نحوه اجرا کردن موفق این طرح کردند.

حاصل تمام تحلیل‌ها و تلاش‌ها ایجاد و راه‌اندازی اولین نسخه دای (که حالا با نام سای (SAI)، شناخته می‌شود) بود. با این ترتیب، دای به اولین ساختار یک استیبل کوین بسیار غیر متمرکز تبدیل شد. کنترل و مدیریت دای توسط قراردادهای هوشمند نه توسط ارز فیات در یک حساب بانکی انجام می‌شد. علاوه بر این، تمام متغیرهای این استیبل کوین توسط یک دائو تعیین می‌شد که دارندگان توکن میکر می‌توانستند در آن شرکت کنند.

روی کار آمدن دای به اکوسیستم دیفای که تنها چند ماه از عمر آن می‌گذشت رونق زیادی بخشید و گواه این بود که هنوز اتفاقات بسیار بزرگی در راه است. از آن زمان به بعد دای یکی از مورد توجه‌ترین پروژه‌های استیبل کوین در دنیای ارز دیجیتال بوده است. شفافیت، پذیرش گسترده و انعطاف پذیری بسیار زیاد باعث شده پروژه دای به یک مدل توسعه در دنیای رمز ارزها تبدیل شود.

اهداف پروژه ارز دیجیتال DAI

هر پروژه ارز دیجیتال اهداف مشخصی دارد و برای پاسخگویی به نیازهای خاصی طراحی می‌شود. استیبل کوین DAI هم از این قاعده مستثنی نبوده و از روز اول اهدافی داشته که در دستیابی به آنها موفق عمل کرده است. اگر بپرسید هدف اصلی ارز دیجیتال DAI چیست، پاسخ‌ کوتاه «ساخت یک بستر امن برای ذخیره ارزش» خواهد بود. همانطور که می‌دانید و در همین چند ماه اخیر شاهد بودید، رمز ارزهایی مثل BTC و ETH با مشکل نوسانات شدید قیمت مواجه هستند. در یک سیستم اقتصادی که به دنبال کسب سود از این نوسانات باشد، این ویژگی مشکل محسوب نمی‌شود. اما در مواردی مثل وام‌دهی، پس‌انداز یا پلتفرم‌های انتقال پول چنین نوساناتی زیان‌بخش و حتی نامطلوب هستند.

استیبل کوین دای که خودش نیز با این مشکل مواجه بود، یک راهکار ارائه کرد. به لطف سیستم وثیقه‌گذاری با استفاده از ارزهای دیجیتال پرنوسان می‌توان رمز ارز DAI با نسبت ارزش 1:1 با دلار آمریکا تولید کرد. به این ترتیب می‌توان به پشتوانه سپرده تضمینی، از کوین های ساخته شده با ارزش ثابت و پایدار برای انجام عملیات در پلتفرم‌های دیگر استفاده کرد. بنابراین صرف نظر از رشد یا افت ارزش رمز ارزها، ارزش تضمین شده همواره یکسان خواهد ماند و در بدترین وضعیت هم سپرده‌های تضمینی وجود دارند که مانع از کاهش ارزش ارز دیجیتال دای خواهند شد.

قطعاً ایده پروژه DAI طرحی تازه است که امکان طراحی قابلیت‌های جدید برای استفاده از پتانسیل‌های بلاک چین را در اختیارمان می‌گذارد. به ویژه برای کسانی مفید خواهد بود که به ابزارهای باثبات و غیر متمرکز برای انتقال ارزش نیاز دارند. این ایده ابزاری معاملاتی ارائه می‌کند که آزادانه تبادل می‌شود و اگر بخواهید ارزش وجوه تضمین را زنده کنید هم بدون هیچ مشکلی قابل تبدیل خواهد بود.

در حال حاضر، ارز دیجیتال DAI پاسخگوی این نیازهاست و بستر این طرح‌ها را فراهم می‌کند. در واقع به لطف رمز ارز دای، هولدرها می‌توانند از سپرده‌هایشان سود دائمی داشته باشند. همه اینها نیز به لطف سیستم وثیقه‌گذاری، ایجاد مکانیزم‌‎های فیدبک خودکار و بازیگران خارجی که به درستی برای حفظ پویایی سیستم تشویق شده‌اند، میسر می‌شود.

به‌طور خلاصه می‌توان گفت ارز دیجیتال دای مهره اساسی ساخت یک پلتفرم وام‌دهی غیر متمرکز قوی و کاربردی در بلاک چین اتریوم است. مهره‌ای که به رشد اکوسیستم دیفای هم کمک‌های زیادی کرده است.

رمز ارز DAI چطور کار می‌کند؟

برای اینکه بدانید استیبل کوین دای چطور کار می‌کند، باید با سه مفهوم بنیادی آشنا شوید. استیبل کوین، پروتکل Maker و Maker Vault سه عنصر مهم در شکل‌گیری پروژه دای بوده‌اند و هر کدام یکی از ستون‌های پروژه محسوب می‌شوند.

استیبل کوین (Stablecoin) چیست؟

استیبل کوین ها یکی از زیرمجموعه‌های کریپتوکارنسی ها هستند که هدف‌شان به حداقل رساندن نوسانات ارزهای دیجیتال است. استیبل کوین ها از مزایای اصلی رمز ارزها مثل تراکنش‌های امن، انتقال سریع در سرتاسر دنیا، کارمزد کمتر و تسویه سریع نیز برخوردار هستند. استیبل کوین هایی مثل DAI این ویژگی‌ها و مزایا را به پشتوانه یک ارز ذخیره‌ای یا سایر دارایی‌های تضمینی ارائه می‎‌کنند.

پروتکل Maker چیست؟

پروتکل میکر بخشی از اکوسیستم MakerDAO است. میکر پروتکلی مبتنی بر یک سری قرارداد هوشمند در بستر اتریوم و مسئول هماهنگ کردن عملکرد ارز دیجیتال دای و سازمان دائویی است که بخش‎‌های مختلف این رمز ارز را کنترل می‌کند. به کمک پروتکل Maker هرکسی از هرجای دنیا می‌تواند با استفاده از رمز ارزهای مختلف به عنوان وثیقه، استیبل کوین دای بسازد.

پروتکل Maker همچنین مسئول کنترل انتشار و سوزاندن این استیبل کوین و حفظ ثبات ذخایری است که ارزش ارز دیجیتال دای را معادل یک دلار آمریکا نگه می‌دارند. کنترل نرخ‌های بهره، حکمرانی، سیستم‌های رأی‌دهی و تصمیم‌گیری و بسیاری موارد دیگر نیز توسط این پروتکل انجام می‌شود. به‌طور خلاصه می‌توان گفت این پروتکل قلب پروژه DAI است.

Maker Vault چیست؟ یکی دیگر از اجزایی که بخشی از عملکرد ارز دیجیتال DAI را به عهده دارد، والت (Vault) میکر است که قبلاً با نام CDP هم شناخته می‌شد. این والت‌ها اجازه تعامل با پروتکل Maker را به ما می‌دهند تا بتوانیم با سپرده کردن دارایی‌های وثیقه‌ای در آنها، استیبل کوین دای بسازیم. وقتی یک دارایی را سپرده می‌کنیم، والت Maker (بسته به نوع توکن مورد استفاده) متغیرهای وثیقه‌گذاری، نرخ‌های بهره، ثبات و نسبت لیکوئید شدن پوزیشن‌ را به ما اطلاع می‌دهد. با پذیرش تمام این مقادیر، توکن‌های خودمان را بلوکه کرده و ارز دیحیتال دای را در آدرس ERC-20 تعیین‌شده دریافت می‌کنیم.

به‌طور خلاصه، والت‌های Maker دروازه ورود به دنیای ساخت رمز ارز دای هستند و کل این سیستم نیز توسط قراردادهای هوشمند کنترل می‌شود. پس یک کارکرد اصلی والت Maker، دریافت سپرده‌ها و تبدیل آنها به استیبل کوین DAI است. کارکرد دیگر Maker Vault هم دقیقا برعکس این فرایند است: می‌توانید رمز ارز دای را بفرستید و وثیقه را پس بگیرید. فرایند معکوسی که منجر به سوزاندن ارز دیجیتال دای می‌شود. همانطور که می‌بینید طرز کار این سیستم در سطح کلی (فارغ از جزئیات فنی قراردادهای هوشمند) بسیار ساده است. البته این رویه‌ها از سال 2017 که استیبل کوین دای عرضه شد، دستخوش تغییرات جدی بوده است. شاید بتوان گفت مهمترین تغییر پذیرش وثیقه‌های جدید بود که قبلاً به آن اشاره کردیم.

استیبل کوین دای چطور ساخته می‌شود؟

نحوه ساخت ارز دیجیتال دای به دو مورد بستگی دارد:

کاربر و نوع وثیقه‌ای که استفاده می‌کند Maker Vault در این بخش سعی می‌کنیم به زبان ساده بگوییم چطور می‌توانید به کمک این عناصر و به روشی ایمن، ارز دیجیتال DAI بسازید.

قبل از هر چیز، شما به عنوان کاربر باید سرمایه مورد نیاز برای ساخت DAI را داشته باشید. سرمایه مورد نظر باید به شکل یکی از ارزهای وثیقه مورد پذیرش در پروتکل Maker باشد. این ارزها عبارتند از: BAT، USDC، WBTC، TUSD، KNC، ZRX، MANA و ETH.

اگر هر کدام از این توکن‌های ERC-20 را دارید یعنی می‌توانید مستقیماً از طریق والت Maker برای ساخت استیبل کوین دای اقدام کنید. اما اگر سرمایه‌تان به صورت رمز ارزهای دیگر (مثلاً بیت کوین) است، باید ابتدا آن را به یکی از توکن‌های بالا تبدیل کرده و سپس برای ساخت ارز Dai اقدام کنید.

بعد از تهیه سرمایه، نوبت به کار با Maker Vault می‌رسد. ساده‌ترین راه کار و تعامل با Maker Vault از طریق Oasis است. این اپلیکیشن غیر متمرکز (DApp) امکان ساخت Vaults با استفاده از کیف پول‌هایی مثل متامسک، تروز و لجر را به شما می‌دهد. ضمنا‌ً این دپ از پشتیبانی رسمی میکردائو برخوردار است که این روش را ایمن‌تر کرده است.

مزایا و معایب ارز دیجیتال دای

از بین مزایای متعدد مهمترین استیبل کوین بازار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ارز دیجیتال DAI یک استیبل کوین امن و غیر متمرکز با سابقه امنیتی خوب و طولانی است. ابزارهای امنیتی مختلف از جمله کیف پول امن یکپارچه، احراز هویت دو مرحله‌ای و بررسی‌های روتین باعث افزایش امنیت اکوسیستم دای شده است. دای به بانک‌ها وابسته نیست و یک استیبل کوین کاملاً متفاوت نسبت به USDT است. به عبارت دیگر، خبری از ریسک همیشگی بسته شدن بانک یا توقیف اکانت پشتیبان کل پروتکل نیست و ضرورتی هم ندارد که دنبال اعتماد به منابع مالی موجود در بانک باشید. ساخت و ایجاد ابزارهای معاملاتی و روش‌های تأمین مالی غیرمتمرکز را تسهیل می‌کند. در واقع، این روزها استیبل کوین دای یکی از متداول‌ترین ارزها در دنیای دیفای و صرافی‌های غیر متمرکز است. امکان کسب درآمد غیرفعال که از طریق برنامه نرخ پس‌انداز دای (DAI Savings Rate) یا DSR برای کاربران فراهم شده است. کاربران در این برنامه می‌توانند توکن های DAI بدون استفاده خودشان را در سیستم بلوکه کنند و این طریق به سود برسند. یکی دیگر از راه‌های کسب درآمد غیرفعال، سپرده کردن مستقیم توکن ها در یک قرارداد هوشمند میکردائو است. این قرارداد طوری طراحی شده که بهره را به صورت خودکار به سپرده اضافه می‌کند. سیستم ثبات معتبر آن باعث اطمینان به عملکرد این رمز ارز می‎‌شود. حتی در بدترین شرایط ممکن، سازمان MakerDAO توانسته ثبات را به میزان قابل قبولی حفظ کند؛ البته باید گفت این ثبات به مروز زمان بهبود هم یافته است. ارز دیجیتال DAI به‌راحتی در دسترس است و به حریم شخصی کاربران احترام می‌گذارد. هرکسی می‌تواند بدون احراز هویت (KYC) یا ارائه اطلاعات به شخص ثالث به سیستم دسترسی داشته باشد. ارز دیجیتال DAI به‌طور وسیع در بلاک چین اتریوم ادغام شده است. این توکن از استاندارد رایج ERC-20 پشتیبانی می‌کند و این موارد استفاده از آن را به شدت افزایش داده است. شما می‌توانید از این توکن در بسیاری از برنامه‌های غیر متمرکز در حوزه‌های گیمینگ، دیفای یا NFT استفاده کنید. امکان ایجاد اعتبار بستانکاری و کسب سود از آن اعتبار که رمز ارز DAI را به گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال تبدیل کرده است. استیبل کوین دای، ارز یکی از بزرگترین اکوسیستم‌های DeFi دنیاست که ارزشش بیش از 1.4 میلیارد دلار است. توسعه‌دهندگان می‌توانند ارز دیجیتال DAI را در قراردادهای هوشمند مختلف قرار دهند و آن را برای استفاده‌های متنوع تغییر دهند. برای مثال xDAI استیبل کوین دای را در یک سایدچین خیلی سریع و کم‌هزینه قرار می‌دهد تا تراکنش‌ها و پرداخت‌ها را سریع‌تر و کارآمدتر کند. بسیاری از صرافی‌های معتبر دنیا از این رمز ارز پشتیبانی می‌کنند. با این وجود، برخی نکات منفی نیز وجود دارد که باید به آنها اشاره کنیم:

این پروژه در سطح فنی کمی پیچیده است و همین دسترسی به آن را برای تازه‌واردهای دنیای DeFi دشوار می‌کند. تنوع کم ارزهای مورد پذیرش به عنوان وثیقه، یک مشکل سیستمی شمرده می‌شود. در واقع توکن‌هایی مثل کامپاند یا YFI هنوز به عنوان وثیقه پذیرفته نمی‌شوند اما توکنی مثل مانا (که مقبولیت بسیار کمتری دارد)، قابل پذیرش است. استفاده از Maker Vault با خطراتی همراه است. برای ساخت ارز دیجیتال دای شما باید مالکیت دارایی خودتان را به یک قرارداد هوشمند منتقل کنید تا در صورت رکود بازار بتواند دارایی شما را بفروشد. هر والت ساخت رمز ارز DAI یک قیمت تسویه دارد؛ قیمتی که اگر دارایی مربوطه به آن برسد، والت لیکوئید (منحل) خواهد شد. استفاده از Vault برای لوریج یا اهرم اگرچه باعث افزایش سود می‌شود اما به همان میزان ریسک را نیز بالا می‌برد. قرارداد هوشمند شفاف و غیرقابل تغییر است با این وجود می‌توان آن را هک کرد. هیچ ضمانتی وجود ندارد که اتفاقی مشابه هک معروف DAO اینجا نیز رخ ندهد.