فورک چیست؟

فورک چیست و چرا بعضی از اوقات در شبکه بلاک چین یک ارز دیجیتال فورک اتفاقی می‌افتد؟ این انشعاب‌های ایجاد بر روی بازار رمز ارزها یا جامعه‌‌‌ی آن چه تاثیری می‌گذارد؟ سافت فورک و هارد فورک چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

اگر به طور جدی در حوزه ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنید، حتما می‌دانید که دانستن جواب این پرسش‌ها بسیار مهم و ضروری است. شناخت فورک‌ها در بلاک چین و انواع آن می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر شما در معاملات رمز ارزها کمک کند

آشنایی با مفهوم فورک (Fork)

فورک (Fork) یا انشعاب در بلاک چین تعاریف متفاوتی دارد؛ به زبان ساده، فورک به معنی تغییر در پروتکل‌ها یا ایجاد یک انشعاب در شبکه بلاک چین است. پروتکل‌ها قوانینی هستند که به طور عمومی پذیرفته شده اند و نحوه انجام تراکنش‌ها و اعتبار سنجی معاملات در این شبکه را تعیین می‌کنند. بلاک چین نرم‌افزاری منبع باز و غیر متمرکز است که هرکس می‌تواند در توسعه آن مشارکت کند.

تمامی ارز‌های دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم قدرت خود را از بلاک چین می‌گیرند؛ در واقع این شبکه از کنار هم قرار گرفتن بلوک‌هایی از داده تشکیل شده است، درست مانند یک قطار بزرگ. در بلاک چین تمامی معاملات حتی اولین تراکنش نیز قابل رهگیری است. همچنین منع باز بودن آن باعث می‌شود تا برای حفظ پایداری و توسعه خود به جامعه‌ای از کاربران و توسعه‌دهندگان وابسته باشد.

یک فورک زمانی رخ می‌دهد که گروهی از توسعه‌دهندگان یا کاربران تصمیم به وضع قوانین جدید یا تغییر در پروتکل‌ها بگیرند. این اتفاق باعث ایجاد یک انشعاب جدید می‌شود. بلاک چین ایجاد شده جدید با حفظ تاریخچه زنجیره اصلی، در مسیر جدید به حرکت خود ادامه می‌دهد. فورک‌ها می‌توانند در هر پلتفرم ارز دیجیتال مانند بیت کوین اتفاق بیفتد. بیشتر این رمز ارز‌ها از یک تیم توسعه دهنده مستقل برای توسعه خود استفاده می‌کنند. در بعضی از زمان‌ها فورک‌ها با هدف امنیت بیشتر یا اضافه کردن ویژگی‌های جدید به یک ارز دیجیتال ایجاد می‌شوند. برای مثال تغییر پروتکل‌های اینترنت در طول زمان باعث بهتر شدن تجربه اینترنت گردی شده است.

چرا فورک اتفاق می‌‌افتد؟

به روزرسانی بلاک چین درست شبیه آپدیت نرم‌افزاری است. یک فورک می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد:

اضافه کردن یک قابلیت جدید برطرف کردن مشکلات امنیتی حل اختلاف در جامعه کاربران در مورد مسیر آینده ارز دیجیتال هک شدن و برگشت دادن سرمایه‌های از دست رفته ممکن است برای اضافه کردن یک قابلیت جدید، شبکه بلاک چینِ یک ارز دیجیتال به روزرسانی شود. همچنین این شبکه‌ها برای حفظ امنیت در برابر هک شدن و جلوگیری از خطرات امنیتی احتمالی به روزرسانی می‌شوند. در سال ۲۰۱۶ و با هک شدن اتریوم (ETH) توسط گروه DAO، میلیون‌ها دلار از سرمایه کاربران از بین رفت. این اتفاق باعث شد تا سرمایه‌گذاران، اعتماد خود را به اتریوم از دست بدهند.

جامعه‌ی اتریوم برای جلب اعتماد کاربران، یک فورک به نام اتریوم ایجاد کرد. بیشتر کاربران به این فورک اعتماد و به شبکه مهاجرت کردند. همچنین نام اتریوم قدیمی به اتریوم کلاسیک (ETC) تغییر یافت. بیت کوین کش (BCH) یکی از معروف‌ترین فورک‌های بیت کوین است؛ این ارز دیجیتال جدید توسط گروهی از ماینر‌ها و توسعه‌دهندگان و به دلیل ناراضی بودن آن‌ها از سرعت و کارمزد تراکنش‌های بیت کوین به وجود آمد. آن‌ها با ایجاد تغییرات گسترده در قوانین و ارائه پروتکل‌های جدید یک انشعاب در شبکه بلاک چین بیت کوین ایجاد کردند.

فورک موقتی و دائمی

فورک‌ها معمولا موقتی هستند اما بعضی از موارد می‌توانند به یک انشعاب دائمی تبدیل شوند. یک فورک می‌تواند به طور تصادفی یا عمدی ایجاد شود. یک فورک تصادفی زمانی ایجاد می‌شود که اعتبار بلاک جایگزین ایجاد شده توسط یک ماینر، تایید نشود یا ارتفاع بلاک‌های استخراج شده جدید با هم برابر نباشد. شبکه بلاک چین، بلاک‌هایی که اعتبار آن تایید نشده یا طول زنجیره‌ی آن‌ها کوتاه‌تر است را ر‌ها می‌کند. این بلاک‌ها که دیگر بخشی از زنجیره‌ی شبکه نیستند به عنوان بلاک یتیم (Orphan Block) شناخته می‌شوند. فورک‌های عمدی از تغییر قوانین بلاک چین ایجاد می‌شوند. این گروه به دو بخش هارد فورک (Hard Fork) و سافت فورک (Soft Fork) تقسیم می‌شوند.

سافت فورک

سافت فورک (Soft Fork) یک به روز‌رسانی نرم‌افزاری و ایجاد تغییر در پروتکل‌ها است که با نسخه‌های پیش از خود سازگاری (Backward Compatibility) دارد. یک مثال ساده به شما در درک بهتر این مفهوم کمک می‌کند؛ فرض کنید که طبق قانون حداقل و حداکثر سرعت مجاز در بزرگراه‌ها ۶۰ تا ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت است. از امروز طبق قانون جدید حداقل و حداکثر سرعت به ۷۰ تا ۱۱۰ کیلومتر بر ساعت، تغییر پیدا کرده است. حالا چه اتفاقی می‌افتد؟ برای بیشتر رانندگانی که با متوسط سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت رانندگی می‌کردند هیچ اتفاقی نمی‌افتد. آن‌ها همچنان بدون اینکه مرتکب تخلفی شوند، می‌توانند در بزرگراه رانندگی کنند. فقط کسانی که با ۶۰ کیلومتر در ساعت رانندگی می‌کرده باید سرعت خود را افزایش دهند.

در یک سافت فورک مجبور نیستید تا بلاک چین خود را به روز‌رسانی کنید. درست شبیه مثال بالا، می‌توانید به مسیر خود ادامه دهید مگر اینکه بخواهید کاری برخلاف پروتکل‌های جدید انجام دهید. تمامی کاربرانی که به روز‌رسانی انجام داده اند و چه آن‌هایی که به روز‌رسانی نکرده اند همچنان می‌توانند بلاک‌های جدید را بشناسند و ارتباط خود را با شبکه حفظ کنند.

این نکته را در نظر بگیرید که ممکن است عملکرد کاربرانی که شبکه خود را به روز‌رسانی نکرده اند تحت تاثیر قرار بگیرد. برای مثال در یک سافت فورک و با تغییر قوانین، حجم یک بلاک از ۱۰۰۰ کیلوبایت به ۸۰۰ کیلوبایت کاهش می‌یابد. تراکنش‌های جدید همچنان برای آن‌هایی که به روز‌رسانی نکرده اند معتبر خواهد بود. مشکل زمانی رخ می‌دهد که ماینر‌ها بدون به روز‌رسانی می‌خواند بلاک‌های جدیدی استخراج کنند. در این وضعیت بلاک‌های جدید آن‌ها توسط شبکه پذیرفته نمی‌شود.

سافت فورک سگویت (Segregated Witness – BIP141)

این سافت فورک توسط پیتر وویل (Pieter Wuille) یکی از توسعه‌دهندگان هسته بیت کوین پیشنهاد شده است. هدف سافت فورک سگویت، افزایش حجم تراکنش‌های انجام شده در شبکه بیت کوین، بدون افزایش حجم (اندازه) بلاک‌ها است. همچنین با حل مشکل انعطاف‌پذیری تراکنش‌ها، ویژگی‌های شبکه را بهبود می‌بخشد.

پرداخت برای هش اسکریپت (Pay to Script Hash – P2SH) این روش یکی دیگر از سافت فورک‌های بیت کوین است. این سافت فورک باعث کاهش کارمزد تراکنش‌های فرستنده می‌شود. P2SH به فرستنده اجازه می‌دهد تا سرمایه را برای یک اسکریپت آربیتراژ معتبر،‌ به صورت سپرده ذخیره کند.

هارد فورک

هارد فورک (Hard Fork) یک به روز‌رسانی نرم‌افزاری در شبکه بلاک چین است که با نسخه‌های پیش از خود (Backward Incompatible ) سازگاری ندارد. تغییر گسترده قوانین و پروتکل‌ها در شبکه بلاک چین باعث ایجاد هارد فورک می‌شود. تمامی نود‌ها برای ماندن در شبکه و اعتبارسنجی معاملات جدید باید نرم‌افزار خود را به روز‌رسانی کنند. برای درک بهتر این مفهوم می‌توانید هارد فورک آلونزو در شبکه کادانو را مورد بررسی قرار دهید.

زمانی که از این قوانین جدید استفاده می‌شود یک انشعاب جدید در شبکه شکل می‌گیرد. در این شرایط اگر گروهی از کاربران (نودها) همچنان از نرم‌افزار قدیمی استفاده‌کنند، زنجیره قدیمی نیز به مسیر خود ادامه می‌دهد و انشعاب ایجاد شده دائمی می‌شود؛ گاهی هم ممکن است نود‌ها تصمیم بگیرند که بجای استفاده از نرم‌افزار جدید دوباره از نسخه قدیمی استفاده کنند.

در بیشتر مواقع، هنگامی که یک فورک جدید ایجاد می‌شود، کاربران ترجیح می‌دهند نرم‌افزار خود را به روز‌رسانی کنند؛ چون تصور می‌کنند که نسخه جدید نسبت به نمونه قدیمی‌تر کارآمدتر است. آن‌هایی که نرم‌افزار خود را به روز‌رسانی نمی‌کنند، نمی‌توانند اعتبار معاملات جدید را تایید کنند و از شبکه جدا می‌شوند. این جدایی باعث ایجاد یک انشعاب دائمی در شبکه می‌شود. تا زمانی که همچنان ماینر‌هایی در بلاک چین قدیمی فعالیت می‌کنند، دو شبکه به طور همزمان وجود خواهد داشت. مثل اتریوم کلاسیک و اتریوم یا بیت کوین و بیت کوین کش.

هارد فورک برنامه‌ریزی شده (Planned Hard Forks)

یک هاردفورک برنامه‌ریزی شده، تغییر در بخشی از مسیر راه شبکه است. این بروز‌رسانی با هدف اضافه کردن ویژگی‌های جدید یا افزایش توان و کارایی سیستم انجام می‌شود. به همین دلیل نتیجه یک هارد فورک برنامه‌ریزی شده، تغییرات اساسی در کد‌های بلاک چین است. پس از اعمال تغییرات و اجرای برنامه جدید، کاربران مجبورند تا زنجیره قدیمی را کنار بگذارند و به بلاک چین جدید منتقل شوند.

هارد فورک بحث‌انگیز (Contentious Hard Forks)

هاردفورک بحث انگیز نتیجه وجود اختلاف نظر میان کاربران جامعه است. زمانی که گروهی از افراد با نظر اکثریت کاربران جامعه موافق نباشند می‌توانند بلاک چین جدیدی را بسازند. از نظر آن‌ها، این زنجیره جدید از بلاک چین موجود بهتر خواهد بود.

سکه های مشتق شده (Spin-off Coins)

سکه های مشتق شده نوع دیگری از بیت کوین هستند که از کد‌های بیت کوین توسعه پیدا کرده اند. ممکن است این طور به نظر بیاید که این سکه‌ها شبیه به هارد فورک‌های بحث انگیز هستند در حالی که اینطور نیست. به دلیل منبع باز بودن بیت کوین، همه افراد می‌توانند کد‌های این کوین ها را نیز ببیند و یا در آن تغییری ایجاد کنند.

تفاوت هاردفورک (Hard Forks) و سافت فورک (Soft Forks) سافت فورک (Soft Forks) و هاردفورک (Hard Forks) پنج تفاوت مهم دارند:

سطح (Level)

هارد فورک‌ها در سطح پروتکل (قوانین شبکه) کار می‌کنند، این می‌تواند به معنی تغییر در نرم‌افزار باشد. سافت فورک‌ها در سطح شبکه کار می‌کنند؛ این یعنی تغییرات در نحوه انجام فرآیند‌ها و تراکنش‌ها انجام می‌شود.

توان (Power)

پیاده‌سازی سافت فورک‌ها به ۵۱ درصد از قدرت هش شبکه نیاز دارد در حالی که در اجرای هارد فورک‌ها به چنین توانی نیاز نیست.

به روز‌رسانی (Upgrade)

زمانی که یک فورک سخت اتفاق می‌افتد، تمام نود‌ها و کاربران باید شبکه را به روز‌رسانی کنند. در یک فورک نرم، کاربران همچنان می‌توانند از نسخه قدیمی نرم‌افزار استفاده کنند. اگرچه ممکن است تحت شرایطی به تمامی ویژگی‌های نسخه جدید دسترسی نداشته باشند.

شکاف (Split)

شبکه‌های بلاک چین جدید نتیجه‌ی شکاف ایجاد شده در هارد فورک‌ها هستند. سافت فورک‌ها باعث ایجاد انشعاب در شبکه نمی‌شوند.

حمله DOA

Decentralized Autonomous Organization یا به اختصار DOA به معنی «تشکیلات خودمختار غیر متمرکز» است. در صورت وقوع یک حمله DOA، هارد فورک می‌تواند بدون اینکه مهاجمان متوجه شوند، سرمایه را به صاحبان واقعی خود بازگرداند. از طرف دیگر سافت فورک‌ها نمی‌توانند سرمایه‌ها را از مهاجمان پس بگیرند.

تاثیر فورک ها بر روی بازار ارزهای دیجیتال

فورک‌ها می‌توانند بر روی بازار و جامعه تاثیرات مخربی بگذارند. معمولا چشم‌اندازی رقابتی نسبت به آینده ارز‌های دیجیتال وجود دارد. همچنین وجود این احساس که معامله‌گران و ماینر‌ها در این چشم انداز هیچ انتخابی ندارند، می‌تواند باعث شود تا هرکس راه خود را دنبال کند.

بیت کوین کش

برای مثال وجود بحث‌هایی دنباله دار و جدی در جامعه باعث جدا شدن بیت کوین کش از بیت کوین شد. در میان این افراد همچنان گروهی معتقد هستند که بیت کوین کش، ویژن حقیقی ساتوشی ناکاموتو درباره‌ی بیت کوین است.

سگویت ۲ (SegWit 2.X)

در بعضی از مواقع وجود این اختلاف‌ها می‌تواند از ایجاد یک فورک جلوگیری کند. در سال ۲۰۱۷ استفاده از فورک سگویت ۲ متوقف شد؛ زیرا طرفدار‌های آن نتوانستند در مورد بروزرسانی اندازه بلاک به یک توافق جامع برسند. به دلیل اینکه این پروژه می‌توانست باعث ایجاد یک هارد فورک جدید شود، به خاطر ترس از بی‌ثبات کردن آینده بیت کوین متوقف شد.

در نهایت هارد فورک‌ها و سافت فورک‌ها نقشی اساسی در موفقیت شبکه بلاک چین در آینده بازی می‌کنند. آن‌ها علی رغم نبود یک مرجع مرکزی قدرتمند، به ما اجازه می‌دهند تا سیستم را به صورت غیر متمرکز بروزرسانی کنیم؛ با توسعه بلاک چین و ارز‌های دیجیتال، فورک‌ها می‌توانند باعث یکپارچه شدن ویژگی‌های جدید شوند. بدون وجود همچین مکانیسمی، قوانین و پروتکل‌های ناکارآمد می‌توانند برای مدت طولانی باقی بمانند و ما برای اصلاح و توسعه شبکه به یک سیستم قدرتمند متمرکز نیازمند بودیم.

به صورت کلی، فورک به معنای ایجاد تغییر در یک شبکه و پروتکل است. این تغییر می‌تواند به ایجاد یک انشعاب جدید منجر شود. انواع فورک به دو دسته هارد فورک و سافت فورک تقسیم می‌شود؛ فورک نرم یا سافت فورک به معنی ایجاد تغییر در پروتکل است. در اینجا ممکن است برخی قوانین مانند سرعت تولید بلاک ها، سایز آن هاو موارد مرتبط با آن ها تغییر کند. این فورک با ورژن قبلی خود سازگاری دارد.

هارد فورک یکی دیگر از انواع فورک است. در این روش، قوانین شبکه طوری تغییر می‌کند که ورژن نهایی با نسخه های قبل سازگار نیست. برخی از کاربران با فعالیت در ورژن قبل، باعث فعال بودن هر دو نسخه می‌شوند که در نتیجه باعث ایجاد فورک یا انشعاب می‌شوند.