برنامه غیر متمرکز یا DApp چیست؟

با پیشرفت تکنولوژی دیگر زمان آن رسیده است که بدون واسطه کار‌های خود را انجام دهیم. چرا زمانی که می‌توانید به طور مستقیم به رانندگان وصل شوید، از آژانس‌های تاکسیرانی کمک بگیرید و هزینه‌ای اضافه به آن‌ها دهید؟

به برنامه‌ای که بتوانید به طور مستقیم به وسیله آن به رانندگان متصل شوید، برنامه غیرمتمرکز می‌گویند؛ قصد داریم به شما نمایی کلی از عملکرد و کاربرد‌های برنامه غیر متمرکز را نشان بدهیم.

آشنایی با مفهوم DApp در دنیای رمزارزها

پروژه‌هایی مانند اتریوم، ایاس و سایر ارز‌های دیجیتال با هدف غیر متمرکز بودن انجام می‌شوند. DApps دی اپ‌ها اطلاعات کاربران را در چندین مکان به جای نگهداری در یک سرور می‌گذارند که این امر موجب امنیت بیشتر داده‌ها می‌شود.

به زبان ساده، در نتیجه‌ی ترکیب قرارداد‌های هوشمند، یک ارز دیجیتال، بلاک چین و یک برنامه با یکدیگر، یک برنامه غیر متمرکز ایجاد می‌شود؛ عملکرد برنامه غیر متمرکز مانند برنا‌مه‌های سنتی است، البته DApps دی اپ‌ها در نحوه ذخیره‌ی داده‌ها و نحوه ایجاد انگیزه در کاربران متفاوت هستند. برنامه‌های غیر متمرکز بسیار مهم هستند، چرا که زیرساخت این برنامه‌ها بلاک چین است، این بدان معنی است که برای همه کاربران قابل مشاهده و استفاده است.

برنامه‌های غیر متمرکز از کجا شروع شدند؟

در حال حاضر، بسیاری از ما به اپلیکیشن‌های موبایل خودمان وابسته شده‌ایم. در حالی که از آن‌ها استفاده می‌کنیم، اطمینان داریم که اطلاعات شخصی ما در امنیت کامل نزد ارائه‌دهندگان هستند. در واقع، بسیاری از شغل‌های امروزه به صورت رایگان برای کاربران خود خدماتی ارائه می‌دهند. در مقابل این خدمات، کاربران (دانسته یا نداسته) موافق فروش اطلاعات شخصی به عنوان سودی برای تبلیغات هستند.

برای مثال، کسانی که‌ ایمیل رایگان ارسال می‌کنند را در نظر بگیرید. ارائه دهنده سرویس‌ ایمیل این اجازه را دارد تا به صندوق‌ ایمیل‌های شما دسترسی داشته باشد و از طریق تبلیغاتی که برای شما می‌فرستد و شما در حال خواندن آن‌ ایمیل هستید درآمدزایی کند. با اینکه این شیوه برای تبلیغات بسیار معمول بوده، اما با انتقادات شدیدی رو به رو شد. این اعتراضات بین‌المللی شده و به بالاترین سطح سیاسی نیز رسیده است.

برای مثال اتفاقی که برای داده‌های کمبریج آنالیتیکا در سال ۲۰۱۸ افتاد. اطلاعات شخصی کاربران از فضای اجتماعی جهانی از صفحات کاربری آن‌ها جمع‌آوری شد و به منظور تبلیغات سیاسی به فروش رسید. علاوه بر این مورد، موارد متعدد دیگر نیز آشکار شد که در آن هکر‌ها اطلاعات شخصی میلیون‌ها کاربر را در سیستم عامل بین‌المللی ضبط و دزدیدند. داستان برنامه‌های غیر متمرکز (DApps) از سال ۲۰۱۵ با راه‌اندازی اتریوم و ICO‌ها شروع شد. برنامه‌هایی که پتانسیل زیادی برای رفع این مشکل بزرگ داشتند.

برنامه غیر متمرکز یا دی اپ چیست؟

در اصل، برنامه غیرمتمرکز بلاک چین یا دی اپ‌ها، بسیار شبیه به برنامه‌هایی است که ما آن‌ها می‌شناسیم و از آنها استفاده می کنیم. تنها با چند تفاوت اصلی، از آنجا که DApps به شبکه بلاک چین مانند اتریوم متصل هستند، کپی از اطلاعات‌ها در همه رایانه‌های یک شبکه بلاک چین ذخیره می‌شود. این بدان معناست که طبق تعریف، هیچ فرد یا گروهی دی اپ‌ها را کنترل نمی‌کند.

به بیان بهتر، دی اپ برنامه کامپیوتری است که در واقع به روی بلاک چین اجرا می‌شود. همه برنامه‌های وب از دو بخش تشکیل شده است – یک پیش نمایش (در رایانه شما) و یک پشتیبان (در سرور‌های مربوطه). تفاوت آن با DApp این است که پشتیبانی آن به روی بلاک چین است. برخلاف برنامه‌های سنتی، DApps مانند Ethereum و Bitcoin توسط کاربران خود کنترل و تأمین مالی می‌شوند.

مرورگر Brave

به سراغ بحث اصلی برگردیم، در سال ۲۰۱۶ مرورگر Brave، به کاربران خود توکن بومی خودش ERC۲۰ که توکن بت (BAT) نیز نامیده می‌شد ارائه میکرد. به طور کلی، مرورگر بریو دقیقا شبیه به سایر مرورگر‌ها عمل می‌کند. در واقع، ساختار بریو مبتنی به گوگل کروم است، می‌توانید آن را به‌ ایمیل خود لینک کنید و حتی موارد علامت‌ زده خود (Bookmark)‌ را از مرورگری به مرورگر دیگر لینک دهید.

در مرورگر وب تبلیغات به کمک یک مسدود‌کننده، مسدود می‌شوند و هیچ سایتی نمی‌تواند رفتار کاربر را ردیابی کند. البته این کاملا به عهده کاربران است. چرا که درآمد اصلی مرورگر Brave از طریق تبلیغات است. کاربران می‌توانند انتخاب کنند که آیا تمایل به دیدن تبلیغ و دریافت توکن BAT را دارند یا خیر. این کار بدین معنا است که این مرورگر به حریم خصوصی کاربران احترام می‌گذارد.

منظور از ردیابی این است که، مرورگر تنها اینترنت گردی کاربران را برای نمایش تبلیغات در Brave تجزیه و تحلیل می‌کند. تمام این داده‌ها بین هزاران کامپیوتر متصل در بلاک چین اتریوم توزیع می‌شوند. نحوه ذخیره و استفاده از داده‌های شخصی کاربران نشان دهنده اهمیت دی اپ در مورد حریم خصوصی کاربران است.

چگونه از برنامه‌های غیر متمرکز استفاده کنیم؟

تنها با چند کلیک، کاربران کیف پول‌های رمز ارز را در مرورگر ایجاد می‌کنند؛ برای مثال کیف پول MetaMask، این کیف پول با مرورگر بریو، فایرفاکس و سایر مرورگر‌های محبوب کار می‌کند. این کیف پول شباهت زیادی به اپل پی دارد. کاربرد‌های MetaMask ذخیره، ارسال و دریافت توکن‌های اتر و ERC۲۰ و توکن‌های بسیار دیگری در بلاک چین اتریوم هستند.

بعد از انتقال اتریوم به کیف پول، این امکان برای کاربران فعال می‌شود که با پرداخت خدمات از طریق وجوه منتقل شده به کیف پول به برنامه‌های غیر متمرکز (DApps) با توکن‌های اتریوم و ERC۲۰ دسترسی داشته باشند. برای مثال، بازی CryptoKittie.

برنامه‌های غیر متمرکز و شبکه‌های اجتماعی دی اپ‌ها همچنین برای شبکه‌های اجتماعی مانند Steem کاربردی هستند. Steem شبکه اجتماعی که از بلاک چین مخصوص خود استفاده می‌کند و رمز ارز بومی خود Steem را به کاربران برای پست و تعاملات آن‌ها با دیگران می‌دهد. این شبکه اجتماعی را مانند فیسبوک در نظر بگیرید، البته با این تفاوت که اطلاعات شخصی شما به صورت رمزنگاری شده هستند و شما برای این اطلاعات هزینه دریافت می‌کنید. با وجود اینکه این سرویس هنوز در مراحل اولیه خود است، استیم بدون تبلیغات توانسته است مورد توجه کاربران زیادی قرار بگیرد.

مقیاس‌پذیری برنامه‌های غیر متمرکز

یکی از مشکلات برنامه‌های غیر متمرکز، به دلیل مبتنی بودن آن بر بلاک چین، خطر هک شدن است. در واقع بلاک چین هنوز نتوانسته در برابر هک آسیب‌ پذیری نداشته باشد. همچنین، شبکه‌ها هنوز قادر به افزایش مقیاس خود برای پشتیبانی از کاربران با تعداد بالا را ندارند.

به عنوان مثال، CryptoKitties را که شبیه نسخه آنلاین کارت‌های پوکمون است، در نظر بگیرید، با فرق اینکه کارت‌ها گربه‌های منحصر به فردی هستند. هنگامی که CryptoKitties، یکی از اولین بازی‌های جهان مبتنی بر فناوری بلاک چین، در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد، ۱.۵ میلیون نفر در اوج بازی به آن پیوستند.

داستان بازی CryptoKitties

داستان بازی کریپتوکیتیز، نشان داد که هنوز زمان مناسب برای برنامه‌های غیر متمرکز نرسیده است. به طور خلاصه درست بعد از راه‌اندازی این بازی به دلیل استقبال زیاد کاربران سرعت شبکه اتریوم کاهش قابل توجهی یافت. بعد از هر زمانی که کاربران کارت‌های گربه (بازی مبتنی بر جمع‌آوری و خرید و فروش گربه‌های کارتونی است) خود را خرید یا فروش می‌کردند، تراکنشی به بلاک چین اتریوم منتقل می‌شد.

به همین خاطر کریپتوکیتیز مجبور شد قیمت کارت‌های گربه خود را افزایش دهد تا معاملاتش را انجام دهد، این کار ماینر‌های اتریوم را برای انجام معاملات خود بر دیگران هدایت کرد. البته نگرانی کاربران زیاد طول نکشید. چرا که با کاهش قیمت بیت کوین در سال ۲۰۱۸، کریپتو کیتیز هم متقابلا کاهش زیادی یافت.

هک DAO و پیدایش اتریوم کلاسیک

به جز مشکل مقیاس‌پذیری، برنامه‌های غیر متمرکز با دو چالش ریسکی دیگر رو به رو هستند. درست شبیه شبکه، می‌توانند هک شوند. علاوه بر این، آن‌ها به اجتماعی از عوامل اداره‌کننده شبکه نیز بستگی دارد. این موضوع به عنوان “هک DAO” آشکار شد.

DAO یا سازمان مستقل غیرمتمرکز، دی اپی بود که در سال ۲۰۱۶ در بلاک چین اتریوم راه‌اندازی شد و به طور غیر متمرکز مانند یک صندوق سرمایه‌گذاری عمل می‌کرد. تمام قوانین و مقررات صندوق به صورت کدی در قرار‌دادهای هوشمند آورده شده بود. بعد از آغاز ICO خود در سال ۲۰۱۶، سازمان مستقل غیر متمرکز توانست ۱۶۸ میلیون دلار به صورت اتریوم جمع‌آوری کند.

متاسفانه، به دلیل نقطه ضعف‌هایی در کد‌ها، قرارداد‌های هوشمند قربانی حمله هکر شدند، در این حمله هکر‌ها توانستند ۵۰ میلیون دلار که معادل ۳.۶ میلیون اتریوم بود را بدزدند. از آنجایی که ممکن است بدانید، بعد از فعال شدن قرارداد‌های هوشمند به هیچ عنوان قابل تغییر نیست، همین هم مشکل و شکاف اصلی هک شدن سازمان مستقل غیر متمرکز بود.

توسعه دهندگان اتریوم این سازمان تنها نگران تاثیر این هک بر شبکه اتریوم بودند، چرا که ۱۵ درصد از کل اتریوم‌ها را نگهداری می‌کرد. جامعه توسعه‌دهندگان اتریوم نمی‌توانستد در انتخاب راه حلی مناسب به توافق برسند. به همین خاطر، موسس اتریوم که شامل معروف‌ترین توسعه‌دهندگان هستند، تصمیم به “هارد فورک” اتریوم گرفتند.

از یک طرف، هارد فورک توانست کار‌هایی که هک به روی بلاک چین کرده بود را باطل کند. و از طرفی دیگر، این واگرایی از بلاک چین اتریوم اصلی منجر به شکاف‌های بین جامعه اتریوم شد. گروهی در جامعه به دلیل اینکه هارد فورک ثابت و غیرقابل تغییر است رد کردند. این داستانی بود که رمز ارز اتریوم اصلی به “اتریوم کلاسیک” تبدیل شد.

آینده برنامه‌های غیر متمرکز

به طور حتم، ۱۰۰ میلیون کاربر علاقه‌مند به رمز ارز‌ها وارد این فضا خواهند شد، البته نه دلیل اینکه آن‌ها به رمز ارز علاقه دارند؛ بسیاری از کاربران به دلایل مختلفی مثل، بازی مبتنی بر بلاک چین، استفاده از مرورگر غیر متمرکز، استفاده از شبکه اجتماعی و … به سمت برنامه‌های غیر متمرکز (DApps) رو می‌آورند. به طور کلی، برنامه‌های غیر متمرکز هنوز اول راه هستند، از آنجایی که این تکنولوژی نحوه استفاده از داده‌ها، ایجاد و مبادله آنلاین پول را تغییر می‌دهد، زمان زیادی طول می‌کشد که به عنوان یک مرحله تحولی برنامه‌ها و خدمات آنلاین تبدیل شوند.