معاملات اسپات (Spot Trading) در بازار ارزهای دیجیتال

معاملات اسپات (Spot trading) به معنی خرید یا فروش مستقیم ابزارها و دارایی‌های مالی مانند ارزهای دیجیتال، فارکس و سهام است. در این نوع معاملات، اغلب داد و ستدها فوری هستند. معاملات اسپات در هر ۲ شکل بازارهای نقدی (Spot market)

یعنی معاملات با واسطه (Exchange-based) یا بی‌ واسطه (OTC) انجام می‌شود.

وقتی در بازار نقدی یا اسپات معامله می‌کنید، فقط می‌توانید از دارایی‌های خود استفاده کنید و هیچ اهرم یا بودجه اضافی در دست نخواهید داشت. صرافی‌های متمرکز با وضع مقرراتی مشخص و نظارت بر آن‌ها انجام معاملات اسپات را آسان‌تر می‌کنند اما در مقابل، از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند. صرافی‌های غیرمتمرکز نیز این شبکه از خدمات را با استفاده از قرارداد هوشمند در بلاک چین انجام می‌دهند.

معاملات اسپات یا نقدی ساده‌ترین راه برای سرمایه‌گذاری و ترید کردن است. احتمالا اولین تجربه شما برای سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال، یک معامله نقدی در بازار بازار اسپات بوده است. برای مثال خرید بیت کوین یا اتریوم در بازار و هولدل کردن آن‌ها. بازارهای اسپات در سطوح مختلف دارایی، از جمله ارزهای دیجیتال، سهام، کالاها، فارکس و اوراق قرضه وجود دارند. احتمالا بیش از آنچه فکر می‌کنید با بازارهای نقدی و معاملات نقدی آشنا هستید.

بازار نقدی (Spot Market) چیست؟

بازار نقدی (Spot market) یک بازار مالی برای عموم معامله‌گران است که دارایی‌ها در آن بلافاصله معامله می‌شوند. خریدار، دارایی را با استفاده از ارز فیات یا دارایی دیگری از فروشنده خریداری می‌کند. تحویل دارایی اغلب فوری است، اما باز هم به این که چه چیزی معامله می‌شود بستگی دارد. بازارهای نقدی به عنوان بازار لحظه‌ای و اسپات هم شناخته می‌شوند. این بازارها به اشکال مختلفی وجود دارند و معمولا صرافی‌ها به عنوان واسطه‌هایی انجام این معاملات را تسهیل می‌کنند. البته که می‌توانید معاملات خارج از صرافی (OTC) و مستقیماً با دیگران انجام دهید.

معاملات نقدی (Spot Trading) چیست؟

معامله‌گران نقدی (Spot Traders) با خرید دارایی‌ها و امید به افزایش ارزش آن‌ها و سپس فروش‌ آن دارایی‌ها زمانی که قیمت افزایش یافت، کسب سود کنند. همچین، معامله‌گران اسپات می‌توانند از طریق فروش دارایی‌ها و خرید مجدد آن در صورت کاهش قیمت سود کنند. در واقع، قیمت فعلی یک دارایی در بازار به عنوان قیمت لحظه‌ای شناخته می‌شود؛ شما با استفاده از ثبت سفارش در صرافی، می‌توانید دارایی های خود را بلافاصله با بهترین قیمت لحظه‌ای خریداری کرده یا بفروشید. با این حال، هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت بازار در حین اجرای سفارش شما تغییر نکند.

همچنین ممکن است حجم کافی برای انجام سفارش شما با قیمت مورد نظر شما وجود نداشته باشد. به عنوان مثال، اگر سفارش شما ۱۰ اتریوم (ETH) باشد اما در آن لحظه فقط ۳ اتریوم (ETH) عرضه شود، باید بقیه سفارش خود را به قیمت متفاوتی ثبت کنید. قیمت‌های نقدی دارایی‌ها در لحظه به‌روزرسانی می‌شوند و با تغییر سفارش‌ها تغییر می‌کنند. امکان انجام معاملات اسپات بدون واسطه نیز وجود دارد، یعنی می‌توانید مبلغ و قیمت ثابتی را مستقیما از طرف دیگری بدون خرید از صرافی انجام دهید.

تسویه حساب این معاملات بسته به نوع دارایی می‌تواند فوری یا حداکثر طی دو روز کاری بعد (T+2) انجام شود. در گذشته، انتقال سهام مستلزم انتقال گواهی فیزیکی بود. بازار ارز نیز قبلا دارایی‌ها را از طریق پول نقد یا به شکل سپرده منتقل می‌کرد. اکنون با استفاده از سیستم‌های دیجیتال، تحویل دارایی‌ها تقریبا بلافاصله انجام می‌شود. بازارهای ارزهای دیجیتال ۲۴ ساعته باز هستند و امکان انجام معاملات فوری را امکان پذیر می‌کنند. با این حال، ممکن است انجام معاملات اسپات همتا‌به‌همتا (P2P) یا خارج از صرافی (OTC) زمان بیشتری نیاز داشته باشد.

معاملات با واسطه یا بی‌ واسطه

معاملات اسپات فقط به یک شکل محدود نمی‌شوند، در حالی که بیشتر افراد در صرافی‌ها این شکل از معاملات را انجام می‌دهند، شما می‌توانید دارایی‌های خود را بدون نیاز به شخص ثالث و مستقیما با دیگران معامله کنید. همانطور که گفتیم این خرید و فروش‌ها به عنوان معاملات بدون واسطه یا خارج از صرافی (OTC) نیز شناخته می‌شوند.

صرافی‌های متمرکز

صرافی‌های ارز دیجیتال به دو صورت متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) هستند. یک صرافی متمرکز، معاملات دارایی‌هایی مانند ارزهای دیجیتال، فارکس و کالاها را مدیریت می‌کند. صرافی به عنوان یک واسطه بین فعالان بازار و به عنوان کارگزار معامله عمل می‌کند. برای استفاده از یک صرافی متمرکز، باید حساب خود را با فیات یا ارز دیجیتالی که می‌خواهید معامله کنید شارژ کنید.

یک صرافی متمرکز مناسب، اطمینان حاصل می‌کند که تراکنش ها به خوبی انجام می‌شوند؛ سایر مسئولیت ها عبارت‌اند از انطباق با مقررات، احراز هویت (KYC)، قیمت گذاری منصفانه، امنیت و حفاظت از حقوق مشتری. در مقابل، صرافی برای تسهیل معاملات و دیگر خدمات خود از کاربران کارمزد دریافت می‌کند. به همین دلیل، صرافی‌‌ها می‌توانند تا زمانی که کاربر و حجم معاملات کافی داشته باشند، در هر دو بازار صعودی و نزولی سود ببرند.

صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی غیرمتمرکز (DEX) نوع دیگری از صرافی است که بیشتر در مورد ارزهای دیجیتال وجود دارد. یک صرافی غیرمتمرکز بسیاری از خدمات یک صرافی متمرکز را ارائه می‌دهد. این شکل از صرافی‌ها با استفاده از فناوری قرارداد هوشمند در بلاک چین، سفارشات خرید و فروش را پردازش می‌کنند. در بیشتر موارد، کاربران نیازی به ایجاد حساب در صرافی‌های غیرمتمرکز ندارند و می‌توانند مستقیما با یکدیگر معامله کنند. شما برای انجام معاملات اسپات نیازی به انتقال دارایی‌های خود به صرافی غیرمتمرکز ندارید.

معامله مستقیما از کیف پول معامله‌گران و از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود؛ قطعه کدهایی که به شکل خودکار بر روی شبکه بلاک چین اجرا می‌شوند. بسیاری از کاربران، صرافی‌های غیرمتمرکز را ترجیح می‌دهند زیرا حریم خصوصی و آزادی بیشتری را نسبت به شکل متمرکز صرافی‌ها فراهم می‌کند. با این حال، این دسته از صرافی‌ها نقایص خود را هم دارند؛ به عنوان مثال، نبود احراز هویت و پشتیبانی مشتری در صورت بروز مشکل می‌تواند دردسر ساز باشد.

برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز مانند دی‌وای‌دی‌ایکس (dYdX) یا سروم (Serum) از مدل دفتر سفارش یا اردر بوک (Order Book) استفاده می‌کنند. با این حال بیشتر این صرافی‌ها مانند پکنیک سواپ (Pancake Swap) بر اساس مدل بازارساز خودکار (AMM) توسعه‌ پیدا کرده‌اند. بازارسازهای خودکار نیز از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند اما مدل متفاوتی را برای تعیین قیمت‌ها پیاده‌سازی می‌کنند. خریداران از وجوه موجود در استخر نقدینگی برای مبادله توکن‌های خود استفاده می‌کنند. کاربرانی که نقدینگی درون استخرها را تامین می‌کنند نیز از هرکسی که از دارایی‌های درون استخر استفاده می‌کند، کارمزد تراکنش دریافت می‌کنند.

معاملات بدون واسطه

معاملات بدون واسطه (Over-the-counter) گاهی اوقات به عنوان معاملات خارج از صرافی شناخته می‌شود. در این مدل، دارایی‌ها به طور مستقیم بین خریداران و فروشندگان معامله می‌شود. معاملات اسپات در بازار بدون واسطه از روش‌های ارتباطی متعددی برای سازماندهی خود از جمله تلفن و پیام فوری استفاده می‌کند. مهم‌ترین مزیت معاملات OTC این است که شما دیگر نیاز به ثبت سفارش در اورد بوک ندارید. اگر دارایی‌هایی مانند کوین‌های کوچک را با نقدینگی کم معامله می‌کنید، ممکن است تا یک سفارش بزرگ دچار اسلیپیج (Slippage) شود. صرافی اغلب نمی‌تواند سفارش شما را با قیمت مورد نظر تکمیل کند، بنابراین برای تکمیل سفارش باید قیمت‌های بالاتری را در نظر بگیرید. به همین دلیل، معاملات بزرگ بدون واسطه اغلب قیمت‌های بهتری دارند. توجه داشته باشید که حتی دارایی‌های نقدی مانند بیت کوین می‌توانند در زمانی که سفارش‌ها بیش از حد بزرگ هستند دچار اسلیپیج شوند؛ بنابراین برای ثبت سفارش های بزرگ بیت کوین (BTC) نیز می‌توان از معاملات بدون واسطه استفاده کرد.

بازار نقدی و بازار آتی چه تفاوتی دارند؟

قبلاً اشاره کردیم که معاملات اسپات در بازارهای نقدی تقریبا فوری انجام می‌شوند. از سوی دیگر، بازار آتی یا فیوچرز دارای قراردادهایی است که پرداخت آن در تاریخی در آینده انجام می‌شود. به بیان دیگر، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که مقدار معینی از کالا را با قیمتی مشخص در آینده مبادله کنند. زمانی که قرارداد در تاریخ تسویه سررسید می‌شود، خریدار و فروشنده معمولا به جای تحویل دارایی، تسویه نقدی انجام می‌دهند.

معاملات اسپات و معاملات مارجین چه تفاوتی دارند؟

امکان انجام معاملات مارجین (Margin Trading) در برخی از بازارهای اسپات وجود دارد. همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، معاملات نقدی مستلزم آن است که بلافاصله دارایی را خریداری کرده و تحویل بگیرید. در مقابل، معاملات مارجین به شما امکان می‌دهد وجوهی را با بهره از شخص ثالث قرض کنید. این کار به شما اجازه می‌دهد تا معاملات بزرگ‌تری انجام دهید و پتانسیل کسب سودهای قابل توجهی را داشته باشید. با این حال، زیان‌های احتمالی را نیز افزایش می‌دهد. بنابراین در هنگام انجام معاملات مارجین باید مراقب باشید که تمام سرمایه اولیه خود را از دست ندهید. مزایا و معایب بازارهای اسپات هر نوع معامله و استراتژی معاملاتی که از استفاده می‌کنید، مزایا و معایب خود را دارد. درک این موارد به شما کمک می کند تا با کاهش ریسک بتوانید با اطمینان بیشتری معامله کنید. معاملات نقدی یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای انجام معاملات است، اما همچنان دارای نقاط قوت و ضعف است.

مزایای بازارهای نقدی

قیمت‌ها شفاف بوده و تنها متکی به عرضه و تقاضا در بازار است. این جنبه در تضاد با بازار آتی (Futures) است که اغلب دارای چندین قیمت مرجع است. به عنوان مثال، قیمت در بازار آتی بایننس از داد‌ه‌های دیگری مانند نرخ سرمایه، شاخص قیمت و مبنای میانگین متحرک (MA) مشتق شده است. در برخی از بازارهای سنتی، قیمت ممکن است تحت تأثیر نرخ بهره قرار گیرد. انجام معاملات اسپات به دلیل قوانین ساده، پاداش‌ها و خطرات آن آسان است. وقتی ۵۰۰ دلار در بازار نقدی سرمایه گذاری می‌کنید، می‌توانید ریسک خود را به راحتی بر اساس قیمت خرید و قیمت فعلی دارایی محاسبه کنید. می‌توانید سفارش خود را ثبت کرده و دیگر به آن فکر نکنید! برخلاف معاملات مشتقه و مارجین، در معاملات نقدی نیازی به نگرانی در مورد لیکوئید شدن یا دریافت مارجین نیستید. هر زمان که بخواهید می‌توانید وارد معامله شده یا از آن خارج شوید. همچنین نیازی به بررسی استراتژی سرمایه‌گذاری خود ندارید، مگر اینکه بخواهید معاملات کوتاه مدت انجام دهید.

معایب بازارهای نقدی

بسته به آنچه که معامله می‌کنید، بازارهای نقدی می‌توانند دارایی‌هایی را در اختیار شما بگذارند که نگهداری آن‌ها می‌تواند ناخوشایند باشد. کالاها شاید بهترین نمونه باشند. اگر نفت خام را به شکل نقدی خریداری کنید، باید دارایی را به صورت فیزیکی تحویل بگیرید. در مورد ارزهای دیجیتال، نگه داشتن توکن‌ها و سکه‌ها به شما این مسئولیت را می‌دهد که آن‌ها را ایمن و مطمئن نگه دارید. سود بالقوه در معاملات نقدی بسیار کمتر از معاملات آتی یا مارجین است. شما می‌توانید از همان مقدار سرمایه برای ترید در موقعیت های بهتر استفاده کنید.

معاملات اسپات در بازارهای نقدی یکی از رایج‌ترین روش‌های معامله برای افراد و به خصوص مبتدیان است. شاید بیش از حد ساده‌ به نظر برسد اما همیشه خوب است که اطلاعات بیشتری از مزایا، معایب و استراتژی‌های بالقوه آن داشته باشید. جدا از اصول اولیه، باید دانش خود را با تحلیل‌های تکنیکال، فاندامنتال یا بنیادی و مدیریت احساسات ترکیب کنید.