NFTها یا توکن‌های غیرقابل تعویض، دارایی‌های دیجیتال منحصربه‌فردی هستند که مالکیت، اصالت و منشأ یک آیتم یا محتوای خاص را در یک بلاکچین نشان می‌دهند.

NFTها را می‌توان براساس موارد استفاده، تعامل، استانداردهای نشانه، مجوز و حقوق دسته بندی کرد. راه‌های دیگر برای طبقه بندی NFTها عبارتند از نادر بودن آنها، شبکه بلاکچین زیربنایی، قابلیت همکاری و سازندگان آنها. فضای NFT به سرعت در حال توسعه است و موارد استفاده جدید به طور منظم در حال ظهور هستند. همانطور که پذیرش NFTها گسترش می‌یابد، می تواند انواع بیشتری از NFTهای نوآورانه وجود داشته باشد.

NFT چیست؟

NFT به معنای "Non-Fungible Token" است که به ترجمه‌ای ساده "توکن غیرقابل قابل معامله" می‌شود. NFT یک نوع خاص از رمزارزها است که برای نمایش و انتقال دارایی‌های دیجیتالی منحصر به فرد استفاده می‌شود. در مقابل رمزارزهای قابل معامله مانند بیت کوین که قابل تعویض با هم هستند، NFT ها قابل تعویض نیستند و هر یک دارای شناسه یکتا و خصوصیت‌های منحصر به فردی هستند.

از NFT ها می‌توان در صنایع مختلفی استفاده کرد، اما بیشترین توجه در حال حاضر به استفاده آنها در صنعت هنر، بازی‌های ویدیویی و مجموعه‌های دیجیتالی (مانند عکس‌ها و ویدیوها) می‌شود. با استفاده از تکنولوژی بلاکچین، NFT ها امکان ثبت و تأیید مالکیت دارایی‌های دیجیتالی را فراهم می‌کنند.

ویژگی‌های مهم NFT عبارتند از:

1. یکتایی: هر NFT دارای شناسه یکتا است که مالکیت دارایی دیجیتال را تعیین می‌کند. این شناسه قابل تأیید و تراکنش است و نمی‌توان آن را تغییر داد.

2. خصوصیات منحصر به فرد: هر NFT می‌تواند دارای خصوصیات خاصی باشد که آن را از سایر دارایی‌ها تمایز می‌دهد. به عنوان مثال، یک NFT می‌تواند شامل اطلاعاتی مانند نام هنرمند، تاریخ ایجاد، توصیف و ویژگی‌های دیگر باشد.

3. قابلیت اثبات مالکیت: بلاکچین به عنوان یک دفترچه رسمی برای ثبت تاریخچه تراکنش‌ها و مالکیت NFT ها عمل می‌کند. این امر امکان اثبات مالکیت دارایی و دستاوردهای هنری را برای هنرمندان و مالکان NFT فراهم می‌کند.

4. انتقال‌پذیری: NFT ها قابلیت انتقال و معامله را دارند. این به کاربران امکان می‌دهد NFT ها را خریداری و فروش کنند یا به دیگران هدیه دهند.

مهم است بدانید که NFT ها ارزش و قیمتی مستقل از دارایی‌هایی که نماینده آن‌ها هستند دارند. ارزش NFT ها بیشتر به دلیل کمیتها مانندنوع خاصی از رمزارزها است که به عنوان توکن‌های غیرقابل معامله شناخته می‌شود. واژه NFT مخفف عبارت Non-Fungible Token می‌باشد. در مقابل رمزارزهای قابل معامله مانند بیتکوین که هر یک ارزش قابل معامله و معادلی با یکدیگر دارند، NFT ها دارایی‌های منحصر به فرد و غیرقابل قابل معامله هستند. به عبارت دیگر، هر NFT دارای خصوصیت و شناسه یکتا است که آن را از سایر توکن‌ها تمایز می‌دهد.

NFT ها اغلب در صنایع هنری و سرگرمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با استفاده از تکنولوژی بلاکچین، این توکن‌ها می‌توانند دارایی‌های دیجیتالی منحصر به فردی مانند تصاویر، ویدیوها، موسیقی، بازی‌های ویدیویی و سایر اشیاء مجازی را نمایندگی کنند. هر NFT دارای ویژگی‌ها و خصوصیات خاصی است که آن را تمایز می‌دهد و امکان تأیید و اثبات مالکیت آن را فراهم می‌کند.

NFT ها به عنوان یک نوآوری مهم در دنیای دیجیتال شناخته می‌شوند، زیرا مالکیت دارایی‌های دیجیتال را قابل تعقیب و تأیید می‌کنند و همچنین به خریداران این امکان را می‌دهند تا دارایی‌های منحصر به فرد را در کنار خود نگه دارند یا به دیگران انتقال دهند. اما مهم است به این نکته توجه کنید که قیمت و ارزش NFT ها ممکن است متغیر باشد و بسته به عواملی مانند تقاضا، نوع دارایی و شهرت خلق کننده آن تعیین شود.

روش‌های رایج برای طبقه‌بندی NFTها

روش‌های مختلفی برای طبقه‌بندی NFT ها وجود دارد. این طبقه‌بندی‌ها بسته به نوع دارایی‌ها، صنعت مورد استفاده و نیازهای کاربران ممکن است متفاوت باشند. در زیر، چند روش رایج برای طبقه‌بندی NFT ها را معرفی می‌کنم:

1. بر اساس نوع دارایی: یکی از راه‌های معمول برای طبقه‌بندی NFT ها، بر اساس نوع دارایی استفاده شده در آن‌ها است. به عنوان مثال، می‌توان NFT ها را بر اساس نوع تصویر (عکس، نقاشی، طرح و غیره)، ویدیو (فیلم، کلیپ و غیره)، موسیقی، اشیاء مجازی (بازی‌های ویدیویی، انیمیشن و غیره) و سایر دسته‌بندی‌های مرتبط طبقه‌بندی کرد.

2. بر اساس صنعت: NFT ها در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند، بنابراین می‌توان آن‌ها را بر اساس صنعت مرتبط با آن دسته‌بندی کرد. به عنوان مثال، NFT هایی که در صنعت هنر، موسیقی، ورزش، بازی‌های ویدیویی، مجموعه‌های دیجیتالی و غیره استفاده می‌شوند، می‌توانند به صورت جداگانه طبقه‌بندی شوند.

3. بر اساس موضوع: NFT ها می‌توانند بر اساس موضوعاتی که طرح یا محتوای آن‌ها مرتبط است، طبقه‌بندی شوند. به عنوان مثال، می‌توان آن‌ها را بر اساس موضوعاتی مانند طبیعت، علم، تاریخ، فضا، فانتزی، ورزش، موسیقی، هنر معاصر و غیره دسته‌بندی کرد.

4. بر اساس ارزش: NFT ها ممکن است ارزش‌های مختلفی داشته باشند، بنابراین می‌توان آن‌ها را بر اساس ارزش مالی آن‌ها طبقه‌بندی کرد. به عنوان مثال، می‌توان NFT ها را بر اساس طبقه‌بندی‌هایی مانند "ارزش بالا"، "ارزش متوسط" و "ارزش پایین" دسته‌بندی کرد.

5. بر اساس تاریخچه و کمیتها: برخی NFT ها ممکن است به دلیل تاریخچه خاص، محدودیت تعداد یا کمیت محدودتوانسته باشند ارزش ویژه‌ای به دست آورند. در این صورت می‌توان آن‌ها را بر اساس تاریخچه و کمیتها مانند "نادر"، "محدود"، "تاریخچه معتبر" و غیره، طبقه‌بندی کرد.

این تنها چند روش از طبقه‌بندی‌های رایج برای NFT ها هستند و بسته به نیازهای شخصی یا صنعت مورد نظر، می‌توان روش‌های دیگری را نیز اعمال کرد.

دسته بندی‌های NFT براساس موارد استفاده

NFTها را می‌توان بر اساس موارد استفاده به دسته‌های متعددی طبقه بندی کرد:

1. تصاویر نمایه (PFP) روند استفاده از NFT به عنوان عکس نمایه برای اولین بار با پیدایش CryptoPunks که توسط Larva Labs در سال 2017 ساخته شد محبوبیت پیدا کرد. یکی دیگر از کلکسیون‌های شناخته شده از این نوع Bored Ape Yacht Club (BAYC) است که کاربرد NFTهای خود را گسترش داده است. بسیار فراتر از PFP ها و شامل کالاهای فیزیکی و عضویت در باشگاه آفلاین است.

2. هنر دیجیتال این یکی از محبوب ترین دسته های NFT است. این شامل نقاشی های دیجیتال، تصاویر، انیمیشن ها و سایر اشکال هنرهای بصری دیجیتال است. هنرمندان می توانند هنر دیجیتال خود را نشانه گذاری کنند و از این طریق مالکیت خود را ثابت کنند. هنرهای دیجیتال NFT هنرمندان را قادر می سازد تا از کارهای خود به روش های جدید درآمد کسب کنند.

3. موسیقی نوازندگان می‌توانند موسیقی، آلبوم یا حتی محتوای انحصاری پشت صحنه خود را به عنوان NFT توکن کنند. این امر به نوازندگان این امکان را می‌دهد که آثار خود را مستقیماً به طرفداران بفروشند، محتوای انحصاری ارائه دهند و از فروش ثانویه حق امتیاز کسب کنند.

4. آیتم های درون بازی آیتم های درون بازی یکی از رایج ترین اشکال NFT های بازی هستند که شامل دارایی های مجازی مانند سلاح ها، زره ها یا سایر تجهیزاتی هستند که می‌توانند در یک بازی خاص استفاده شوند. به عنوان مثال، Decentraland Wearables لباس یا لوازم جانبی را ارائه می‌دهد که می‌توانند در Decentraland، یک دنیای مجازی مبتنی بر اتریوم، پوشیده شوند. این NFTها بازیکنان را قادر می‌سازد تا شخصیت‌های خود را شخصی سازی کنند و تجربه خود را در بازی افزایش دهند.

5. املاک مجازی این دسته شامل زمین‌ها، املاک و فضاهای مجازی در جهان‌های مجازی و فراجهان است. کاربران می‌توانند املاک مجازی را به عنوان NFT خریداری، بفروشند و معامله کنند.

6. سودمند NFT های کاربردی با انواع خدمات و کالاها، چه دیجیتال و چه فیزیکی، مرتبط هستند. به عنوان مثال، یک ابزار NFT می تواند به دارنده اجازه دسترسی به کالاهای فیزیکی، ابزارهای ویژه تجارت، خدمات فروش بلیط، محتوای آنلاین انحصاری و عضویت را بدهد. امکانات NFTهای کاربردی بسیار گسترده است و می توان آن را با توجه به خلاقیت صادرکننده سفارشی کرد.

در دنیای به سرعت در حال گسترش NFT ها، بسیاری از NFT ها دارای درجه ای از کاربرد هستند که می تواند منجر به استفاده های نوآورانه شود. به عنوان مثال، صنعت بازی می‌تواند با استفاده از روش‌های جدید برای کسب درآمد و توزیع محتوای درون بازی، اعطای مالکیت و انحصار به بازیکنان، از NFTهای کاربردی سود ببرد.

7. هویت NFT های هویت بر بازنمایی و تأیید هویت های دیجیتال منحصر به فرد تمرکز دارند. آنها اتکا به مقامات متمرکز برای تأیید هویت را حذف می کنند، حریم خصوصی کاربر را افزایش می دهند و به افراد کنترل بیشتری بر داده های شخصی خود می دهند.

دیگر دسته بندی های NFT بر اساس موارد استفاده شامل ویدئو و فیلم، نام دامنه، مد، عکاسی، ادبیات و ورزش است. این یک لیست کامل نیست، زیرا فضای NFT به سرعت در حال توسعه است و موارد استفاده جدید به طور منظم در حال ظهور هستند.

دسته بندی های NFT بر اساس استانداردهای توکن

دسته‌بندی NFTها بر اساس استانداردهای توکن می‌تواند به عنوان یک روش معمول برای طبقه‌بندی آن‌ها استفاده شود. استانداردهای توکن مشخص می‌کنند که NFT بر اساس چه پروتکلی ایجاد شده‌اند و چه قابلیت‌ها و ویژگی‌هایی را دارند. در زیر، چندین استاندارد توکن NFT رایج را بررسی می‌کنیم:

1. ERC-721: ERC-721 یکی از اولین و معروف‌ترین استانداردهای توکن NFT برای بلاکچین Ethereum است. این استاندارد به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا NFT ها را ایجاد کنند که قابلیت‌های منحصر به فردی دارند و قابلیت انتقال و معامله را دارا هستند.

2. ERC-1155: استاندارد ERC-1155 نیز برای بلاکچین Ethereum است و قابلیت‌هایی مشابه ERC-721 را دارد. با استفاده از این استاندارد، توسعه‌دهندگان می‌توانند NFT ها را ایجاد کنند که قابلیت انتقال و معامله را دارند، اما قابلیت ایجاد چندین دسته از توکن‌ها در یک قرارداد هم دارند.

3. BEP-721 و BEP-1155: این استانداردها مشابه ERC-721 و ERC-1155 هستند، اما برای بلاکچین Binance Smart Chain (BSC) طراحی شده‌اند. توسعه‌دهندگان می‌توانند از این استانداردها برای ایجاد و مدیریت NFT ها در BSC استفاده کنند.

4. TRC-721 و TRC-1155: این استانداردها نیز برای بلاکچین TRON تعریف شده‌اند و قابلیت‌های مشابه ERC-721 و ERC-1155 را در TRON فراهم می‌کنند.

این تنها چند استاندارد توکن NFTهای رایج هستند و هر بلاکچین ممکن است استانداردهای خاص خود را برای NFT ها داشته باشد. با استفاده از این استانداردها، NFT ها می‌توانند به عنوان دسته‌بندی‌های اصلی برای معاملات و مدیریت در بستر بلاکچین ارائه شوند.

دسته بندی‌های NFT براساس تعامل

دسته‌بندی NFT بر اساس تعامل می‌تواند به عنوان یک روش دیگر برای طبقه‌بندی آن‌ها استفاده شود. این روش بر مبنای نوع تعاملی که کاربران با NFT دارند، انجام می‌شود. در زیر، چندین دسته‌بندی مشترک بر اساس تعامل NFT را بررسی می‌کنیم:

1. بازی‌های دیجیتال: برخی از NFT ها به عنوان اجزای تعاملی در بازی‌های دیجیتال استفاده می‌شوند. این NFT ها می‌توانند شخصیت‌ها، اشیاء، کارت‌ها و غیره در بازی باشند و تعامل با آن‌ها به عنوان یک بخش اساسی از تجربه بازیکنان محسوب می‌شود.

2. مجموعه‌های دیجیتالی: تعداد زیادی از NFT ها به عنوان مجموعه‌های دیجیتالی عرضه می‌شوند. کاربران می‌توانند این مجموعه‌ها را جمع‌آوری کنند و تعامل با آن‌ها را تجربه کنند. به عنوان مثال، مجموعه‌های هنری دیجیتال، کارت‌های تجمیعی و سری‌های محدود از NFT ها که قابلیت تجمیع و کامل کردن آن‌ها را دارند.

3. تعاملات اجتماعی: برخی از NFT ها به عنوان اجزای تعاملی در فضاهای اجتماعی مجازی استفاده می‌شوند. این NFT ها می‌توانند شامل آواتارها، لباس‌ها، جوایز و سایر اشیاء مجازی باشند که کاربران می‌توانند در طول تعاملات خود در فضاهای اجتماعی استفاده کنند.

4. تعاملات مالی: برخی از NFT ها به عنوان اجزای تعاملی در صنعت مالی استفاده می‌شوند. این NFT ها می‌توانند شامل توکن‌های قرضی، بیمه‌های غیرقابل تغییر و سایر ابزارهای مالی باشند که تعامل با آن‌ها به عنوان یک بخش از فعالیت‌های مالی و سرمایه‌گذاری انجام می‌شود.

دسته‌های NFT براساس حقوق و مجوز

NFT ها را می توان بر اساس حقوق و مجوز به چند نوع دسته بندی کرد.

1. مجوز باز مجوزهای باز NFT به دارندگان خود حقوق و مجوزهای گسترده اعطا می کنند و به آنها امکان می دهد دارایی های دیجیتالی زیربنایی را در زمینه های مختلف به نمایش بگذارند، کپی کنند، اصلاح کنند یا دوباره توزیع کنند. ویژگی های کلیدی شامل توانایی ایجاد آثار مشتق، اشتراک گذاری با دیگران و استفاده مجدد از محتوا در پلتفرم های مختلف بدون محدودیت یا عواقب قانونی قابل توجه است.

مجوز باز رویکردی مشارکتی را ترویج می‌کند و خلاقیت را در اکوسیستم NFT تقویت می‌کند. به عنوان مثال می توان به CryptoPunks و Bored Ape Yacht Club اشاره کرد.

2. مجوز بسته مجوزهای بسته محدودیت های شدیدی را در استفاده، توزیع و اصلاح NFT ها اعمال می کنند. آنها در درجه اول حقوق NFT ها را نزد خالق اصلی یا دارنده حق نسخه برداری حفظ می کنند و از بازتولید غیرمجاز، بهره برداری تجاری یا تغییر محتوا بدون مجوز صریح جلوگیری می کنند.

مجوزهای بسته برای محافظت از مالکیت معنوی و حفظ کنترل انحصاری بر حقوق، توزیع و اصلاح NFT طراحی شده است. نمونه‌ای از پروژه NFT مجوز بسته معروف NBA Top Shot توسط Dapper Labs است. صاحبان این مجموعه فقط می توانند آنها را در اکوسیستم پلت فرم معامله کنند و نمی توانند از آن برای مقاصد تجاری استفاده کنند.

3. مجوز جزئی مجوزهای جزئی NFT رویکرد متعادلی را ارائه می‌دهند و حقوق و مجوزهای استفاده خاصی را به دارندگان NFT اعطا می‌کنند و در عین حال برخی از حقوق انحصاری را نزد خالق اصلی یا دارنده حق چاپ حفظ می‌کنند. ویژگی‌های کلیدی عبارتند از: اجازه استفاده و توزیع محدود، اعطای مجوز برای بهره‌برداری تجاری منتخب، یا اجازه انواع خاصی از تغییرات در حالی که دیگران را ممنوع می‌کند.

هدف این دسته از مجوزها، پاسخگویی به نیازها و ترجیحات مختلف سازندگان و گردآورندگان، تقویت همکاری بدون به خطر انداختن حقوق اصلی است.