تفاوت بین پروتکل و Dapp چیست؟

برنامه‌های کاربردی و پروتکل‌ها انقلاب را به سوی آینده‌ای غیرمتمرکز هدایت می‌کنند، بخش‌های مختلف را متحول کرده و نوآوری را در فضای بلاک چین تقویت می‌کنند.

پروتکل و Dapp (برنامه‌های توزیع شده) دو مفهوم متفاوت در حوزه فناوری بلاکچین هستند. در ادامه توضیح می‌دهم که هر کدام از این مفاهیم چه هستند و چه تفاوتی با یکدیگر دارند:

1. پروتکل: در فناوری بلاکچین، پروتکل به مجموعه‌ای از قوانین و الگوریتم‌هایی گفته می‌شود که تعیین می‌کنند چگونه شبکه بلاکچین عمل کند و ارتباطات بین شرکای شبکه را تنظیم می‌کند. به عنوان مثال، پروتکل بیتکوین (Bitcoin) مجموعه قوانینی است که تعیین می‌کند چگونه تراکنش‌ها بین شرکای شبکه بیتکوین صورت گیرد و چگونه بلاک‌های جدید به شبکه اضافه شوند. پروتکل‌ها معمولاً به صورت متن باز منتشر می‌شوند و افراد و توسعه‌دهندگان می‌توانند بر اساس آن‌ها برنامه‌های خود را برای تعامل با شبکه بلاکچین بنویسند.

2. Dapp (برنامه‌های توزیع شده): Dapp مخفف Distributed Application است و به برنامه‌هایی اشاره دارد که بر روی بلاکچین‌ها و شبکه‌های توزیع شده قابل اجرا هستند. Dappها عملکرد و منطق خود را بر اساس قراردادهای هوشمند (smart contracts) که در بلاکچین‌ها اجرا می‌شوند، تعریف می‌کنند. قراردادهای هوشمند قوانین و شرایطی هستند که به صورت قابل برنامه‌ریزی در بلاکچین‌ها اجرا می‌شوند و تراکنش‌ها و اعمال دیگر را مدیریت می‌کنند. Dappها می‌توانند برنامه‌های مختلفی مانند برنامه‌های مالی، بازی‌های آنلاین، سامانه‌های رای‌گیری و غیره باشند.

بنابراین، تفاوت اصلی بین پروتکل و Dapp در این است که پروتکل مجموعه قوانین و الگوریتم‌هایی است که شبکه بلاکچین را تنظیم می‌کند، در حالی که Dapp برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاکچین‌ها و با استفاده از قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند. به طور خلاصه، پروتکل مبنای فناوری بلاکچین است و Dappها برنامه‌هایی هستند که بر اساس آن پروتکل، بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند.

پروتکل و DApp (Decentralized Application) دو مفهوم متفاوت در حوزه فناوری بلاکچین هستند، اما با یکدیگر ارتباط وابسته دارند. در زیر توضیحی درباره هرکدام ارائه می‌شود:

1. پروتکل: پروتکل به عنوان یک مجموعه اصول و قواعد است که برای تبادل اطلاعات و تعامل بین اجزای یک سیستم استفاده می‌شود. در حوزه بلاکچین، پروتکل‌ها مجموعه قواعدی هستند که تعیین می‌کنند چگونه بلاک‌ها ساخته شده، تراکنش‌ها ارسال و تأیید می‌شوند و نحوه اجرای قراردادهای هوشمند است. به عنوان مثال، بیت‌کوین و اتریوم دو نمونه از پروتکل‌های بلاکچینی هستند. پروتکل‌ها بیشتر به عنوان زیرساخت‌های اصلی استفاده می‌شوند که روی آنها برنامه‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) ساخته می‌شوند.

2. DApp (Decentralized Application): DApp یا برنامه‌های غیرمتمرکز، برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاکچین‌های غیرمتمرکز اجرا می‌شوند و توسط قراردادهای هوشمند کنترل می‌شوند. DApp ها تمامی مزایای بلاکچین را ارائه می‌دهند، از جمله شفافیت، امنیت و عدم وابستگی به واسطه‌های مرکزی. آنها مستقل از یک شرکت یا سازمان مرکزی عمل می‌کنند و تصمیم‌گیری و اجرا را بین کاربران بلاکچین توزیع می‌کنند. یک DApp می‌تواند از قراردادهای هوشمند برای تعریف قوانین و قراردادهای خودکار استفاده کند.

ارتباط بین پروتکل و DApp این است که برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) بر روی پروتکل‌های بلاکچینی (مانند بیت‌کوین یا اتریوم) اجرا می‌شوند. پروتکل‌ها فراهم کننده قواعد و قوانین برای تبادل اطلاعات و اجرای قراردادهای هوشمند هستند، در حالی که DApp ها بر اساس این قوانین و قواعد بر روی پروتکل‌ها ساخته و اجرا می‌شوند. به عبارت دیگر، پروتکل‌ها زیرساخت و قاعده‌گایی برای اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) هستند، در حالی که DApp ها از قراردادهای هوشمند و قوانین پروتکل‌ها برای عملکرد و تعامل با بلاکچین استفاده می‌کنند.

به طور خلاصه، پروتکل‌ها برای تعیین قواعد و روش‌های تبادل اطلاعات و اجرای قراردادهای هوشمند بلاکچین استفاده می‌شوند، در حالی که DApp ها برنامه‌هایی هستند که بر روی پروتکل‌های بلاکچینی اجرا می‌شوند و توسط قراردادهای هوشمند کنترل می‌شوند.

آشنایی با DAppها

DApp یا Distributed Application یک برنامه توزیع شده است که بر روی بلاکچین یا شبکه‌های توزیع شده دیگر قابل اجرا است. این برنامه‌ها عملکرد خود را بر اساس قراردادهای هوشمند اجرا می‌کنند و از قابلیت‌های بلاکچین مانند شفافیت، امنیت و غیرقابل تغییر بودن بهره می‌برند. در زیر به برخی از ویژگی‌ها و مثال‌هایی از DAppها اشاره می‌کنم:

1. شفافیت: یکی از ویژگی‌های مهم DAppها، شفافیت بودن عملکرد آن‌ها است. با توجه به ماهیت بلاکچین که یک دفتر رکورد توزیع شده است، عملکرد DAppها قابل رویت و تحلیل است و همه مشارکت‌کنندگان شبکه می‌توانند تراکنش‌ها و فعالیت‌های صورت گرفته را ببینند.

2. امنیت: DAppها از امنیت بلاکچین بهره می‌برند. تراکنش‌هایی که در DAppها انجام می‌شوند، با استفاده از تکنولوژی رمزنگاری بلاکچین امنیت دارند و تغییرات غیرمجاز در داده‌ها اجازه داده نمی‌شود.

3. غیرمتمرکز بودن: DAppها بر روی شبکه‌های توزیع شده قرار دارند که به معنای عدم وابستگی به یک سرور متمرکز است. به این ترتیب، هیچ یک از شرکای شبکه کنترل کامل بر برنامه را ندارند و تصمیم‌گیری‌ها به صورت مشترک انجام می‌شود.

4. قراردادهای هوشمند: DAppها از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند که قوانین و شرایطی را که تعیین کننده عملکرد برنامه هستند، در بلاکچین اجرا می‌کنند. قراردادهای هوشمند قابل برنامه‌ریزی هستند و تراکنش‌ها و رفتار برنامه را تنظیم می‌کنند.

برخی از مثال‌های شهیر DAppها شامل موارد زیر می‌شوند:

• CryptoKitties: یک بازی آنلاین که بر روی بلاکچین Ethereum اجرا می‌شود و کاربران می‌توانند کیتی‌های دیجیتال را خریداری، بهره‌برداری و معامله کنند.

• Augur: یک سامانه پیش‌بینی مبتنی بر بلاکچین که کاربران می‌توانند پیش‌بینی‌های خود را در مورد رویدادها مانند نتایج انتخابات یا نتایج ورزشی ارائه دهند و به این ترتیب درآمد کسب کنند.

• Uniswap: یک صرافی غیرمتمرکز که بر روی بلاکچین Ethereum اجرا می‌شود و به کاربران امکان معامله مستقیم بین توکن‌های مختلف را می‌دهد.

این مثال‌ها فقط چند نمونه از DAppهای موجود هستند و با توجه به قابلیت‌های بلاکچین و قراردادهای هوشمند، تنوع بسیاری از این برنامه‌ها وجود دارد.

نمونه‌هایی از برنامه های غیرمتمرکز

در زیر، چند نمونه از برنامه‌های غیرمتمرکز را برایتان آورده‌ام:

1. Uniswap: Uniswap یک صرافی غیرمتمرکز است که بر پایه بلاکچین Ethereum عمل می‌کند. این برنامه به کاربران امکان معامله مستقیم بین توکن‌های ERC-20 را می‌دهد، بدون نیاز به سفارشات خرید و فروش مانند صرافی‌های متمرکز. Uniswap از قراردادهای هوشمند Ethereum برای اجرای تبادلات و تسهیل معاملات استفاده می‌کند.

2. OpenSea: OpenSea یک بازار غیرمتمرکز برای خرید و فروش موارد دیجیتالی مانند توکن‌ها، کارت‌های بازی و فعالیت‌های مرتبط است. این برنامه بر پایه بلاکچین Ethereum کار می‌کند و به کاربران امکان معامله و تبادل آثار دیجیتال را می‌دهد.

3. Augur: Augur یک سامانه پیش‌بینی بر پایه بلاکچین Ethereum است. این برنامه به کاربران امکان پیش‌بینی در مورد نتایج رویدادهای مختلف مانند انتخابات، ورزش و رویدادهای فرهنگی را می‌دهد. کاربران می‌توانند پیش‌بینی‌های خود را ارائه داده و در صورت درست بودن پیش‌بینی‌ها، جوایز دریافت کنند.

4. MakerDAO: MakerDAO یک سامانه نرم‌افزاری است که برای ایجاد و مدیریت توکن‌های پایدار به نام Dai استفاده می‌شود. Dai یک توکن پایدار است که به صورت غیرمتمرکز بر پایه بلاکچین Ethereum ایجاد می‌شود و به کاربران امکان استفاده از یک پول دیجیتال پایدار را می‌دهد.

5. CryptoKitties: CryptoKitties یک بازی غیرمتمرکز است که بر پایه بلاکچین Ethereum کار می‌کند. در این بازی، کاربران می‌توانند کیتی‌های دیجیتال را خریداری، بهره‌برداری و معامله کنند. هر کیتی در این بازی به صورت یک توکن بلاکچینی نمایش داده می‌شود و می‌تواند دارای ویژگی‌های منحصر به فردی باشد.

این فقط چند نمونه از برنامه‌های غیرمتمرکز هستند و در واقعیت، تعداد بسیار زیادی از DAppها وجود دارند که بر روی بلاکچین‌های مختلف قرار دارند و از قابلیت‌های غیرمتمرکزی و بلااکچین بهره می‌برند. همچنین، برنامه‌های غیرمتمرکز می‌توانند در صنایع مختلفی مانند املاک و مستغلات، بیمه، تأمین خدمات مالی، حمل و نقل و غیره استفاده شوند.

پروتکل‌ها در جهان غیر متمرکز

پروتکل‌های غیرمتمرکز در جهان فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال به عنوان اصول و قواعدی عمل می‌کنند که تبادل اطلاعات، تعامل و اجرای قراردادهای هوشمند را بین اعضای شبکه فراهم می‌کنند. در زیر، چند نمونه از پروتکل‌های غیرمتمرکز را ذکر می‌کنم:

1. بیت‌کوین (Bitcoin): بیت‌کوین اولین ارز دیجیتال و پروتکل غیرمتمرکز است که بر پایه تکنولوژی بلاکچین کار می‌کند. این پروتکل برای تبادل ارز دیجیتال بین افراد بدون نیاز به واسطه‌های مالی مرکزی و بانک‌ها استفاده می‌شود.

2. اتریوم (Ethereum): اتریوم یک پلتفرم بلاکچینی است که برای اجرای قراردادهای هوشمند و توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده می‌شود. با استفاده از توکن اتر (Ether)، توسعه دهندگان می‌توانند برنامه‌های غیرمتمرکز را بر روی اتریوم ایجاد و اجرا کنند.

3. لایت‌کوین (Litecoin): لایت‌کوین یک ارز دیجیتال است که بر پایه بلاکچین ساخته شده است. این پروتکل برای انتقال سریع و هزینه‌های کمتر ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود و قابلیت‌های مشابهی با بیت‌کوین دارد.

4. دای (Dai): دای یک توکن پایدار است که بر پایه بلاکچین اتریوم ساخته شده است. این پروتکل غیرمتمرکز برای ایجاد یک ارز دیجیتال پایدار به منظور استفاده در برنامه‌ها و تبادلات مختلف استفاده می‌شود.

5. زی‌کش (Zcash): زی‌کش یک ارز دیجیتال است که بر پایه بلاکچین کار می‌کند و امکان انتقال مخفیانه و خصوصی را فراهم می‌کند. در حالی که بیت‌کوین تمام تراکنش‌ها را در شبکه عمومی قابل رویت می‌کند، زی‌کش امکان ارسال تراکنش‌های خصوصی را به کاربران می‌دهد.

6. کاردانو (Cardano): کاردانو یک پلتفرم بلاکچینی است که بر اساس تحقیقات علمی و رویکردهای فنی پیشرفته ساخته شده است. این پروتکل غیرمتمررکز برای ارائه امنیت، قابلیت مقیاس‌پذیری و قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود.

7. بنانس اسمارت چین (Binance Smart Chain): بنانس اسمارت چین یک پلتفرم بلاکچینی مبتنی بر بلاکچین است که از نظر قابلیت مقیاس‌پذیری و سرعت بالا برای اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. این پروتکل به کاربران امکان تبادل ارزها و اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز را می‌دهد.

8. سولانا (Solana): سولانا یک پروتکل بلاکچینی است که به منظور ارائه سرعت بالا و هزینه کمتر برای تراکنش‌ها طراحی شده است. این پروتکل غیرمتمرکز امکان اجرای برنامه‌های هوشمند و توسعه اکوسیستم‌های دیجیتال را فراهم می‌کند.

9. پولکادات (Polkadot): پولکادات یک پلتفرم بلاکچینی متعدد لایه است که اجازه ارتباط و تعامل بین زنجیره‌های بلاکچین مختلف را فراهم می‌کند. این پروتکل غیرمتمرکز برای ایجاد اکوسیستم‌های بلاکچینی قابل مقیاس‌پذیری و همکاری استفاده می‌شود.

در حقیقت، تعداد زیادی پروتکل غیرمتمرکز وجود دارد که بر روی بلاکچین‌های مختلف مانند اتریوم، بیت‌کوین، کاردانو و غیره کار می‌کنند. این پروتکل‌ها برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز، تبادل ارزها، اجرای قراردادهای هوشمند و ارائه امنیت و شفافیت در فعالیت‌های بلاکچینی استفاده می‌شوند.

DApp ها در مقابل پروتکل‌ها

DAppها برنامه‌های کاربردی نهایی برای کاربر هستند که خدمات و عملکردهای خاصی را در اکوسیستم غیرمتمرکز ارائه می‌کنند. از سوی دیگر، پروتکل‌ها به عنوان قوانین و استانداردهای اساسی عمل می‌کنند که بر کل شبکه غیرمتمرکز حاکم است و تعاملات یکپارچه بین DAppها را امکان پذیر می‌کند.

به طور کلی، برنامه‌های کاربردی و پروتکل‌ها انقلاب را به سوی آینده‌ای غیرمتمرکز هدایت می‌کنند، بخش‌های مختلف را متحول کرده و نوآوری را در فضای بلاک چین تقویت می‌کنند

انواع پروتکل ها

• پروتکل‌های اجماع: این پروتکل‌ها تعیین می‌کنند که شبکه چگونه در مورد اعتبار تراکنش‌ها توافق می‌کند و به اجماع می‌رسد. به‌عنوان مثال برای پروتکل‌های اجماع می‌توان به اثبات کار (PoW)، اثبات سهام (PoS) و اثبات سهام واگذار شده (DPoS) اشاره کرد.

• پروتکل‌های قابلیت همکاری: این پروتکل‌ها بلاک‌چین‌های مختلف را قادر می‌سازد تا با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و داده‌ها را به اشتراک بگذارند و قابلیت همکاری را در اکوسیستم غیرمتمرکز تقویت کنند. به عنوان مثال می‌توان به پولکادات و کازماس اشاره کرد.

• پروتکل‌های ذخیره سازی: این پروتکل‌ها نحوه ذخیره و دسترسی به داده‌ها را در شبکه غیرمتمرکز تعریف می‌کنند. برای مثال The InterPlanetary File System یا به فارسی، سیستم فایل بین سیاره‌ای (IPFS) یک پروتکل ذخیره سازی شناخته شده است.