معرفی بهترین استیبل کوین های الگوریتمی

استیبل کوین الگوریتمی (Algorithmic Stablecoin) نوعی رمز ارز با ارزش ثابت است که برخلاف استیبل کوین های سنتی و معمولی، دارای پشتوانه یک دارایی در دنیای واقعی نیست،

اما برای حفظ و اصطلاحا پگ شدن ارزش خود به دلار یا دیگر دارایی‌ها، به یک سیستم مبتنی بر عرضه و تقاضای کاربران وابسته است و بر اساس الگوریتم و قرارداد هوشمند اوراکل کار می‌کند.

استیبل کوین الگوریتمی چیست؟

استیبل کوین ها معاملات در یک صرافی ارز دیجیتال و همچنین فعالیت‌هایی نظیر استیکینگ و وام‌دهی را تسهیل می‌کنند. اکثر استیبل کوین های سنتی نظیر تتر (USDT) توسط یک مقام مرکزی بالقوه اداره می‌شوند. از این نوع از رمز ارزها به‌خاطر نقش‌شان به‌عنوان یک واسط تبادل کم‌هزینه روی بلاک چین، به‌عنوان ابزاری برای ترید و معامله ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

با این وجود، همانند مشکل سه‌ گانه بلاک چین، در طراحی استیبل کوین ها نیز کارایی سرمایه (Capital Efficiency)، تمرکززدایی (Decentalization) و ثبات گره‌خوردگی (Peg Stability)، سه هدف اصلی هستند که سازندگان برای رسیدن به آن‌ها در تلاش‌اند. امروزه ارزهای باثبات را بر اساس عملکرد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. یک دسته‌بندی شامل سه گروه دارای پشتوانه فیات، دارای وثیقه رمز ارزی و الگوریتمی است. در دسته‌بندی دیگر این نوع از ارزهای دیجیتال به دو گروه متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند. با این حال، هدف همه این دسته‌بندی‌ها یکسان است. در این مطلب، ما از کتگوری مدل دوم استفاده می‌کنیم.

متداول‌ترین نوع استیبل کوین ها در دسته متمرکز قرار می‌گیرند که توسط یک شرکت اداره و صادر می‌شوند. مثلا، قیمت تتر به‌عنوان یک استیبل کوین متمرکز به نسبت 1:1 به دلار آمریکا گره خورده است و توزیع و صدور آن توسط شرکت Tether Ltd هدایت می‌شود. علاوه بر این، تتر دارای کمی دارایی‌های نقدشونده و یک سری اوراق تجاری در ترازنامه خود به‌عنوان پشتوانه است. این نوع Stablecoinها دو هدف کارایی سرمایه و ثبات گره‌خوردگی را در خود دارند.

نوع دوم استیبل کوین ها در دسته غیرمتمرکز قرار می‌گیرند که توسط الگوریتم و قراردادهای اوراکل کار کرده و نیازی به یک واحد متمرکز برای هدایت نحوه تولید توکن‌ها ندارند. در این دسته، خود استیبل کوین های غیر متمرکز را نیز می‌توان به گروه‌های دیگری تقسیم کرد.

مقایسه استیبل کوین الگوریتمی با استیبل کوین معمولی

دو رکن مهم در طراحی یک استیبل کوین، پگ شدن یا گره خوردن ارزش (Pegging) و پشتوانه (Backed) آن است.

استیبل کوین معمولی و سنتی از جمله تتر (USDT)، یو اس دی کوین (USDC) و بایننس دلار (BUSD) نوعی رمز ارز است که در مقایسه با دیگر ارزهای دیجیتال رایج نظیر بیت کوین و اتریوم، به‌دلیل گرفتن ارزش خود از یک دارایی در دنیای واقعی مانند دلار که به آن اصطلاحا گره خوردن یا پگ شدن می‌گویند، دارای ارزش ثابت است. در واقع این پگ شدن همان چیزی است که عدم شکست آن‌ها در حفظ ارزش را تقویت می‌کند. علاوه بر این، این نوع ارزها دارای پشتوانه از همان ارز پگ شده یا دیگر دارایی‌های دنیای واقعی هستند.

اما همه استیبل کوین ها دارای پشتوانه یک دارایی در دنیای واقعی نیستند و معمولا وثیقه رمز ارزی را به‌عنوان پشتوانه خود دارند که به آن‌ها استیبل کوین الگوریتمی می‌گویند. با این حال، همانطور که از نامشان پیداست، این نوع رمز ارزها از الگوریتم برای حفظ ارزش خود و پگ شدن استفاده می‌کنند. این الگوریتم‌ها معمولا مبتنی بر یک «سیستم دو ارزی» یا “Two-coin System” بوده و ارزش‌شان به عرضه و تقاضای سرمایه گذاران وابسته است.

ویژگی‌های استیبل کوین های الگوریتمی

هدف اصلی استیبل کوین های الگوریتمی ساده‌تر کردن ترید و معامله رمز ارزها برای هر دوی تازه‌واردان و حرفه‌ای‌های این صنعت است. برخی از ویژگی‌های ارزهای باثبات الگوریتمی عبارتند از:

• نوسان محدود: استیبل کوین ها به‌خاطر نوسان قیمت محدود خود و همچنین راحتی استفاده، نوعی ذخیره ارزش هستند. به همین خاطر، از این نوع رمز ارزها به‌راحتی می‌توان برای معاملات برون مرزی استفاده کرد. نوع الگوریتمی همچنین به‌معنای تنوع در وثیقه پشتوانه آن‌هاست که باعث مقاومت در برابر بی‌ثباتی بازار و ابر تورم می‌شود.
• واکنش معنادار به بازار: پارامترهای الگوریتم هر استیبل کوین که در قراردادهای هوشمند آن هاردکد شده است، واکنش خودکار به داده‌های بازار بدون دخالت مستقیم دستی سازندگان را تضمین می‌کند. هدف این پارامترها، باثبات کردن عرضه و تقاضای بازار برای این نوع توکن‌ها پس از مطالعه شرایط مربوطه است.
• عدم دخالت شخص ثالث: از آنجایی که یک واحد مرکزی نحوه تولید این توکن‌ها را تعیین نمی‌کند، تمرکززدایی به بیشترین حد خود می‌رسد.

معروفترین استیبل کوین های الگوریتمی

• دای (DAI) ؛ معروف‌ترین استیبل کوین غیر متمرکز دای محبوب‌ترین استیبل کوین الگوریتمی با وثیقه مضاعف است که ابتدا تنها روی شبکه اتریوم ساخته شده بود. میکر پروتکل (Makar Protocol) در کنار سازمان خودگردان غیر متمرکز میکردائو (MakerDAO) نقش مهمی را در صدور و توسعه توکن DAI ایفا می‌کند. امروز با ظهور شبکه‌هایی نظیر بایننس چین و بایننس اسمارت چین، این توکن با استاندارهای BEP2 و BEP20 نیز عرضه شده است.
• ترا یو اس دی (USD) ؛ ارزی جنجالی که فرو پاشید TerraUSD زمانی سومین استیبل کوین بزرگ بازار از نظر مارکت کپ بود. در پروتکل ترا لونا، یک سیستم دو ارزی سینورژ شامل استیبل کوین TerraUSD با نماد UST و توکن حاکمیتی لونا با نماد LUNA وجود داشت که از تعامل این دو برای حفظ گره‌خودرگی ارزش دلاری ترا یو اس دی استفاده می‌شد. در واقع توکن‌های لونای در گردش تنها وثیقه استیبل کوین یو اس تی بودند که به این مدل، استیبل کوین Under-Collateralized می‌گویند.
• دی جد (DJED) ؛ اولین استیبل کوین کاردانو با آرزوهای بزرگ دی جد یک استیبل کوین الگوریتمی با وثیقه مضاعف است که از سیستم دو ارزی در ساختار خود استفاده می‌کند و همانند بسیاری دیگر از رمز ارزهای باثبات، ارزش آن نیز به دلار آمریکا گره خورده است.

چرا به استیبل کوین های الگوریتمی نیاز داریم؟

ارزهای باثبات الگوریتمی مبتنی بر کدهای قابل حسابرسی و شفاف هستند که شانس اعتماد به آن‌ها را افزایش می‌دهد. این نوع توکن‌ها به یک واحد مرکزی برای ثبات نیاز ندارند و بسته به تقاضای بازار میزان تولید خودشان را تنطیم می‌کنند.

علاوه بر این، برای بسیاری از افراد استیبل کوین های الگوریتمی نمونه بارزی برای نحوه کارکرد درست بلاک چین هستند؛ یعنی کدها همه‌چیز را کنترل کرده و انسان در آن نقشی ندارند.

با این حال، درک نحوه کار و شناخت انواع ارزهای باثبات الگوریتمی، عاملی تعیین‌کننده در عملکرد و ریسک‌های همراه با آن‌هاست که به شناسایی پتانسیل‌های واقعی‌شان کمک می‌کند.

استیبل کوین الگوریتمی چگونه کار می‌کند؟

همانطور که گفتیم، سیستم دو ارزی یا “Two-coin” ساختاری است که اغلب استیبل کوین های الگوریتمی از آن استفاده می‌کنند. در این سیستم، از یک کوین برای «جذب» نوسان بازار و از دیگری برای «حفظ» ارزش پگ‌شده استفاده می‌شود. معمولا هم به کوین اول «متوازن‌ساز (Balancer)» یا «توکن سهمی (Share Token)» می‌گویند و از آن در بازارهای ثانویه نظیر صرافی‌های غیر متمرکز همچون یونی سواپ استفاده می‌شود.

پیش از پرداختن به معرفی بهترین استیبل کوین های الگوریتمی، باید با نحوه کار کلی آن‌ها آشنا شویم. عموما این نوع رمز ارزها از پروتکل‌های مبتنی بر اتریوم برای صدور کوین‌های بیشتر هنگام افزایش قیمت استفاده می‌کنند. پروتکل مورد استفاده نیز هنگام کاهش قیمت در بازار، با بازخرید کوین‌ها به نوسان قیمت واکنش نشان می‌دهد.

• قرارداد اوراکل (Oracle Contract): قرارداد اوراکل در بلاک چین به برقراری ارتباط بین قرارداد هوشمند و کانال‌های خارجی کمک می‌کند. هدف این قرارداد کسب داده و خوراک قیمت استیبل کوین الگوریتمی مربوطه در صرافی‌های مختلف است.
• قرارداد ریبیس (Rebase Contract): پس از جمع‌آوری خوراک داده قیمت توسط قرارداد اوراکل، قرارداد ریبس آن را به‌عنوان ورودی دریافت می‌کند. این کانترکت تعیین‌کننده لزوم افزایش یا کاهش عرضه استیبل کوین مورد نظر است. بنابراین اینکه بر اساس قیمت و میزان تقاضا نیاز به تولید توکن‌های بیشتر یا حذف مقداری از آن‌ها از عرضه در گردش داریم را قرارداد ریبس تعیین می‌کند.
• قرارداد تثبیت‌کننده (Stabilizer Contract): پس از تعیین میزان مورد نیاز تولید یا سوزاندن توکن، الگوریتم برای عملیات فعال می‌شود. در این منطق، در صورت افزایش قیمت استیبل کوین به بیش از مقدار پگ‌شده (مثلا رسیدن به بالای 1 دلار)، الگوریتم مقدار مشخصی توکن تولید می‌کند تا با افزایش عرضه قیمت کاهش یابد. در حالت مقابل، در صورتی که قیمت مثلا به 0.99 دلار برسد، الگوریتم مقدار مشخصی از توکن‌ها را به یک آدرس می‌فرستد تا با سوزاندن، از عرضه در گردش حذف شده و قیمت دوباره افزایش یابد.

مزایا و معایب استیبل کوین الگوریتمی

نوآوری محصولات مالی که استیبل کوین های الگوریتمی نیز جزو آنها هستند، لزوما چیز خوبی نیست و برخی از آن‌ها عمدا برای داشتن ماهیت بی‌ثبات طراحی شده‌اند. بنابراین همانطور که شاهد بودیم، سیستم مالی جهانی در سال 2008 دچار فروپاشی شد. همین امر نیز چندی پیش برای استیبل کوین پلتفرم لونا به‌نام یو اس تی (UST) یا همان ترا یواس‌دی (TerraUSD) افتاد. برای درک چرایی این اتفاق باید مزایا و معایب ارزهای باثبات الگوریتمی را بررسی کنیم.

• مزایا از آنجایی که کدهای استیبل کوین های الگوریتمی قوانین تنظیم‌کننده سیستم مالی ذی‌ربط را مشخص می‌کند، تجلی واقعی تمرکززدایی هستند که بدون وجود یک مقام نظارت‌کننده بر نحوه کارشان، تراکنش‌های کاربران را مدیریت می‌کنند. علاوه بر این، عدم نیاز به دارایی‌های محسوس در استیبل کوین های الگوریتمی ریسک خطای کاربری را از بین می‌برد.

ارزهای باثبات الگوریتمی ویژگی به‌نام «سینورژ (Seigniorage)» یا «درآمد حاصل از چاپ و انتشار پول» را مجددا وارد اکوسیستم رمز ارزها کردند؛ ارزیابی سود یا ضرر حاصل از تولید یک ارز در دنیای غیر متمرکز دارایی‌های دیجیتال نیز ممکن است.

• معایب استیبل کوین های مبتنی بر الگوریتم ذاتا دارای معماری ضعیفی هستند. این دارایی‌ها به‌دلیل نداشتن پشتوانه در دنیای واقعی و استفاده از الگوریتم‌ها، مهندسی مالی و مشوق‌های بازار برای حفظ ارزش قیمت به یک دارایی مرجع، هیچ‌گاه حقیقتا باثبات نبوده و همیشه در معرض خطر اصطلاحا دی‌پگ شدن (Depegging) و فاصله گرفتن گره‌خوردگی ارزش به دارایی مربوطه هستند.

علاوه بر این، 3 مشکل برای این نوع توکن‌ها وجود دارد. اولا اینکه رمز ارزهای به‌ظاهر استیبل و باثبات برای عملکرد درست به مقدار مشخصی تقاضا نیاز دارند. بنابراین در صورت کاهش تقاضا به زیر یک سطح خاص، این سیستم از هم فرومی‌پاشد. دوم اینکه این استیبل کوین ها به‌خاطر اتکا به سرمایه گذاران مستقل و خودمشوقی که لزوما باید برای سودآوری به الگوریتم مربوطه اعتماد کنند، آسیب‌پذیرند. نهایتا اینکه در زمان‌های بحرانی، فعالیت تریدرها بر اساس اطلاعات مبهم و عدم قطعیت باعث از دست رفتن ارزش در این نوع ارزهای دیجیتال می‌شود که با فعال‌سازی تفکر جمعی، فروش استیبل کوین مربوطه و سقوط شدید قیمت را به‌همراه دارد.

چرا استیبل کوین الگوریتمی پرریسک است؟

نظارت قانونی بر بازار استیبل کوین ها وجود ندارد و سرمایه گذاری در آن‌ها نیز بدون ریسک نیست. از جمله خطرات بالقوه خرید ارز دیجیتال باثبات الگوریتمی شامل موارد زیر است:

• تاثیر نوسانات بازار ارزهای باثبات الگوریتمی در هر بار نوسان قیمت در بازار، با خطر افزایش و کاهش عرضه روبرو هستند. در صورتی که قیمت دارایی دیجیتال مربوطه بیشتر از میزان ارزش‌گذاری‌شده شود، توکن‌های بیشتری توسط الگوریتم تولید خواهد شد. در این حالت، توکن‌های جدید وارد شبکه شده تا تریدرهای بالقوه آن‌ها را خریداری کنند.

با افت قیمت به زیر سطح مورد نظر نیز الگوریتم توکن‌های اضافی را می‌سوزاند. این کاهش عرضه با ارائه توکن بهادار به خریداران جبران می‌شود که در صورت افزایش مجدد قیمت استیبل کوین برایشان سودآوری خواهد داشت.

حال در صورتی که در هر مرحله از این تولید یا سوزاندن توکن حاصل از نوسان قیمت در بازار مشکلی پیش آید، احتمال عدم برگشت قیمت به سطح از پیش‌تعین‌شده وجود دارد.

• قرارداد هوشمند اوراکل از آنجایی که بلاک چین قادر به دسترسی به داده‌های خارج از پروتکل خود نیست، اتکا به فناوری اوراکل یک گلوگاه اطلاعاتی می‌سازد. از اوراکل‌ها برای کسب خوراک قیمت از صرافی‌‌ها استفاده می‌شود و سیستم را برای حفظ توازن تعدیل می‌کند.

علاوه بر این، اطلاعات کسب‌شده در خصوص قیمت فعلی باید دقیق و لحظه‌ای باشند. به همین خاطر، حفظ دقت اوراکل چالشی برای توسعه‌دهندگان یا مدیران پروژه محسوب می‌شود.

• جدایی گره‌خوردگی ریسک دی‌پگ شدن یا همان فاصله گرفتن از ارزش گره‌خورده زمانی رخ می‌دهد که ارتباط یک زنجیره با زنجیره مادر خود شکسته شود. این امر به‌خاطر بی‌ثبات کردن و ایجاد نوسان قیمتی که نهایتا به فروپاشی کل پروژه ختم خواهد شد، برای هر استیبل کوینی نه فقط نوع الگوریتمی یک اتفاق فاجعه‌آمیز است.

استیبل کوین های الگوریتمی یکی از فناوری‌های جدید مهم در پذیرش عمومی رمز ارزها محسوب می‌شوند. معروفترین استیبل کوین های الگوریتمی معرفی شده در این مطلب تنها گزینه‌های سرمایه گذاری نیستند و گسترش کاربرد این نوع از رمز ارزهای با ارزش ثابت در حوزه دیفای می‌تواند مزایای بیشتری برای کاربران فراهم کند.